“آژنگ نیوز”چگونه اولین چاه نفت ایران در مسجد سلیمان فوران کرد؟در سال۱۹۰۸ ، شرکت نفت ایران انگلیس اولین چاه نفت را نزدیکی دردره خرسون، منطقه نفتون مسجدسلیمان؛نزدیک شهرمسجد سلیمان در جنوب غربی ایران و استان خوزستان را حفر وکامل کرد.
این چاه پس از پایان هفت سال حفاری های بی نتیجه به نفت رسیده بود. بیماری کارکنان و بدهی های در حال افزایش و نا امیدی از به نتیجه رسیدن تلاشها؛به اوج خود رسیده بود که ناگهان این چاه نفت در پنجم خردادماه ۱۲۸۷خورشیدی فوران کرد.
این کشف شرکتی را بنیان نهاد که سالهای بعد موجب ظهور یکی از بزرگترین قدرتهای نفتی جهان شد. همچنین بعد از مدت ۴۰ سال پس از کشف؛ برای اولین بار نفت ایران به اروپا سرازیر شد.
مصرف نفت هزاران سال قبل در ایران
واقعیت آن است که هزاران سال قبل؛ از نفت با عنوان روغن سیاه در ایران و بین النهرین توسط مردم بومی برای روشنایی ، ضد آب کردن ، دارو و سایر موارد استفاده می شد. در دهه ۱۸۹۰ ، ژاک دو مورگان ، دانشمند فرانسوی ، نقشه ها و گزارش های خود را درباره مواردی ازنشت نفت بر روی زمین در غرب ایران منتشر کرد.
مقاله وی در سال ۱۸۹۲ در “Annales de Mines” مورد توجه ویژه ادوراد کوته ، یک نماینده تجاری و زمین شناس فرانسوی قرار گرفت. اونیز مدتی را با دی مورگان در ایران گذرانده بود.
در نمایشگاه پاریس در سال۱۹۰۰ ، کوته به همراه آنتوان کیتابچی خان ، یک افسر عالی رتبه ایرانی که نماینده کشورش در نمایشگاه جهانی بود ، و سر هنری دراموند ولف ، که از سال ۹۱-۱۸۸۸به عنوان نماینده ویژه انگلیس در تهران خدمت کرده بود ، با یکدیگر دیدار کرده و در مورد امکان شکل گیری صنعت نفت مدرن در ایران بحث کردند.
ولف کیتابچی خان را با ویلیام ناکس دارسی ، انگلیسی آشنا کرد که از سرمایه گذاری در معدن طلای مونت مورگان در استرالیا ثروت زیادی به دست آورده بود و از پایگاه خود در لندن در جستجوی مشاغل جدید بود.
شناسایی و قرار داد نفت
دارسی از خدمات مشاوره ای سر توماس ردوود ، مهندس برجسته نفت در لندن استفاده کرد. در مارس ۱۹۰۱ ، د ارسی نماینده خود ، آلفرد ال ماریوت ، را به همراه کوته و کیتابچی خان به تهران فرستاد تا برای گرفتن امتیاز از دولت ایران مذاکره کنند.
او همچنین به طور جداگانه H.T. بورلز ، یک زمین شناس برای کار در شرکت Redwood’s ، برای بررسی مورارد نشت نفت در مناطق نقشه برداری شده توسط مورگان به ایران فرستاد.
گزارش بورلز مطلوب بود ،او نوشته:”این سرزمین از نظر نفت غنی است” .قرارداد با سرعت منعقد شد زیرا مظفرالدین شاه قاجار برای تأمین هزینه سفر گران خود به اروپا به پول نیاز داشت.
در ۲۸ مه ۱۹۰۱ ، امتیاز نفت توسط پادشاه امضا شد. این شرکت به مدت طولانی ۶۰ سال مجوز اکتشاف ، حفاری ، تولید و صادرات نفت در ایران (به استثنای پنج استان در شمال نزدیک روسیه) را به D’Arcy اعطا کرد. برای انجام این منظور دارسی موظف شد ظرف دو سال شرکتی را تشکیل دهد.
دولت ایران قرار بود ۲۰هزار پوند نقد ،۲۰ هزار پوند سهام از این شرکت و ۱۶ درصد سود حاصل از امتیاز را؛دریافت کند. دارسی اولین شرکت اکتشاف را در ماه مه ۱۹۰۳ با سرمایه ۶۰۰۰۰۰ پوند تشکیل داد. البته او نیمی از آن سرمایه را خودش پرداخته بود.
در نهایت چنان که اشاره شد،در ۷ سال بعد اولین چاه نفت در ایران به بهره برداری رسید.اگرچه نفت به عنوان یک ثروت خدادادی و تقریبا منحصر به فرد شناخته می شود. اما در سالهای گذشته از نفت استفاده کاملا مفیدی نشده است..حال آنکه این ماده به مایع حیات کشورهای صنعتی نفت از اواسط دهه 1950 به مهمترین منبع انرژی جهان تبدیل شده است. محصولات آن زیربنای جامعه مدرن است ، به طور عمده انرژی مورد نیاز صنعت برق ، گرمایش منازل و تأمین سوخت وسایل نقلیه و هواپیماها را برای حمل کالا و مردم در سراسر جهان فراهم می کند.
نویسنده:حسن محرابی
گروه گزارش