در سال 1398 موضوع  تغییر واحد پول رسمی کشورمان از ریال به تومان؛ مطرح شده است. سپس هیأت وزیران لایحه اصلاح قانون پولی بانکی را بررسی و تصویب کرده که در قسمتی از آن، «واحد پول رسمی کشور، تومان و معادل ده ریال تعیین شد». مصوبه‌ای که مشخص نبود  چه زمانی اجرایی شود و معنای اجرایی شدن هم آن هم بدین صورت بود که که  تغییر اسکناس ها و سکه های موجود در جامعه انجام پذیرد. در اردیبهشت ماه امسال(1399) در نهایت این طرح به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و قرار شد با حذف 4 صفر از پول ،ریال تبدیل به تومان شود ، آن هم طی یک روند سه ساله .نکته مهم این است که چنین طرحی دارای سابقه تاریخی است و قبلا نیز مطرح شده  و توجه به آن تجربه ،می تواند برای قطعی شدن تبدیل ریال به تومان  مورد توجه قرار بگیرد.

 در بررسی  سوابق  موضوع  در می یابیم که  در یکشنبه ۲۷ فروردین ‌ماه سال ۱۳۵۱ اعلام شد که به موجب لایحه جدید پولی و بانکی واحد پول ایران از ریال به تومان تغییر می یابد. بر اساس این لایحه جدید پولی و بانکی کشور که به تصویب نهایی کمیسیون دارایی مجلس شورای ملی وقت نیز رسید ،واحد پول ایران که ریال بود  تغییر می‌یافت  و واحد جدیدی به نام تومان در سیستم پولی کشور وارد می‌شد. واحد جدید که به ده جز (ریال) تقسیم شده بود دارای پشتوانه ای  برابر 10855 میلینیوم گرم  طلای خالص میگردید. مقامات بانکی تغییر ارزش برابری تومان با طلا را ناشی از ترقی قیمت رسمی طلا در دنیا می دانستند.

image 34 - پایگاه اطلاع رسانی آژنگ

تغییر واحد پول از ریال به تومان در قالب لایحه جدید پولی و بانکی کشور به تصویب نهایی کمیسیون دارایی مجلس شورای ملی رسیده بود. اما این لایحه قبل از تصویب نهایی و ابلاغ به دولت بایستی در کمیسیون دادگستری مجلس نیز به تصویب رسیده و پس از تصویب در جلسه علنی مجلس  شورای ملی به مجلس سنا  نیز فرستاده می شد .این لایحه هشت سال قبل از آن هم(1343) در دوره بیست و یکم قانون گذاری از طرف دولت به مجلس تقدیم شده بود. اما تا سال ۱۳۵۱ همچنان در دستور کمیسیون دارایی بوده  تا به تقاضا ی دولت مطرح و مورد بررسی قرار گرفت. آخرین تغییر در واحد پول ایران در دهه نخست قرن سیزده(1310) صورت گرفت و این تغییر ،البته تغییر رسمی قران به ریال ، بدون هر گونه تغییر در ارزش واحد پول ایران  بود.مقامات بانکی و مالی کشور در آن زمان اظهار نظر کرده بودند  ،در نتیجه تغییر واحد پول به شرط آن که از محاسبه اجزاء ریال خودداری شود ،نیازی به تغییر ماشینهای محاسبات نیست .بلکه  آنچه در محاسبات جدید باید صورت گیرد ، قرار دادن یک ممیز بعد از رقم واحد پول است .به طور مثال رقم هفتاد و پنج ریال که به صورت75 ریال  تحریرمی شد از آن پس باید7/5تومان نوشته شود .البته  عنوان می شد  که سیستم جدید تا مدتی برای مردم ثقیل است. اما به  تدریج به آن خو گرفته خواهد شد . در نتیجه سیستم جدید تغییراتی در تحریر چک  نیز باید  صورت می گرفت .البته در آن سالها مردم اغلب عادت داشتند، علاوه بر ذکر رقم  به ریال  ، در چک ها در داخل پرانتز، ارقام را به تومان نیز به عنوان یک اقدام تاکیدی ذکر کنند. بدین ترتیب رقم  ده هزار و پانصدو پنج ریال در سیستم جدید باید یک  هزار و پنجاه  تومان و پنج ریال  نوشته شود .تغییر واحد پول در اسکناس ها و سکه هایی که از آن به بعد چاپ و ضرب می شدند  نیز مورد توجه قرار می گرفت. بدین ترتیب که از آن به بعد اسکناس هایی که بازار می آمدند ، به عوض ریال کلمه تومان روی آن چاپ می‌شد و اسکناس ها  با  حذف یک صفر شبیه و اندازه اسکناس‌های رایج می شدند.

تغییر واحد پول ایران مخالفانی نیز داشت. آنان اظهار می داشتند این تغییرات باعث اثرات روانی منجر به کاهش ارزش پول به طور ناخودآگاه و ترقی قیمت‌ها خواهد شد.

در همان دهه ۵۰ آخرین کشوری که به تغییر واحد پول خود اقدام کرد، کشور انگلیس بود که با حذف شلینگ  واحد پول خود را پوند تعیین نمود و هر پوند را معادل یکصد پنس   اعلام کرد. قبل از انگلیس، فرانسه نیز ارزش رسمی فرانک خود را صد برابر نمود .

لازم به ذکر است ،تومان یک کلمه فارسی قدیمی است که در اصل در ایام صفوی دارای ۱۰ هزار جز شاهی بود و شاهی از ایام صفویه واحد پول کشور به شمار می رفت در زمان قاجار استاندارد سکه های ایران از طلا  به  نقره تبدیل شد. اما کلمات شاهی و تومان همچنان در میان مردم رایج بود.

در نهایت این طرح در آن زمان  نیز به هیچ وجه اجرایی نشد.تا اینکه  یک بار در پاییز سال گذشته ،همچنین دفعه دیگر  در آغاز سال جاری نیز باز هم موضوع تغییر واحد ریال به تومان  دوباره مطرح شده است.

گروه تاریخ

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *