“آژنگ نیوز”:سون هدین گردشگر سوئدی در سال ۱۸۸۶ یعنی در بیست و یک سالگی اولین سفرش را شروع کرد.در آن موقع وی معلم خصوصی اطفال یک خانواده نجیب سوئدی بود و به همراهی آنان تا بندر «باکو» در آذربایجان شوروی مسافرت کرد، اما شوق عجیب وی به سیاحت به خصوص شهرت باستانی مملکت ایران اورا وادار کرد که از همراهان خود جدا شده از راه قفقاز به ایران بیاید.
دو سال بعد نیز به سمت منشی اول هیئت فوق العاده ای که از سوئد به پایتخت ایران ، مرکز اقتدار ناصر الدین شاه قاجار آمده بود،به طهران وارد شد و از طرف دربار ایران به دریافت نشان شیر و خورشید مفتخر شد .
در همان وقت روزنامه رسمی شرف راجع به شخصیت این مرد و خدمات او به علم جغرافیا و اهمیت مسافرتهای وی شرحی نوشته و صورتی از او به قلم گراور کرده است. ما از نظر اهمیتی که این شرح از لحاظ تاریخ دارد ، عین آنرا با همان صورتی که از هدین کشیده شده نقل میکنیم :
سون هدین در استکهلم پایتخت دولت سوئد بتاریخ نوزدهم ماه فوریه سال هزار و هشتصد و شصت و پنج مسیحی متولد شده پدرش لودویک هدین در این شهر معمار مخصوص دولت است. چون مشارالیه بمبادی شباب رسید، در یکی از مدارس شهر استکهلم تحصیل علوم کرده در سنه هزار و هشتصد و هشتادو پنج به بادکوبه مسافرت نمود و مدت هفت ماه در آنجا نزد نوبل که از اهل سوئد و مالک چاههای نفت است مستخدم شد .
در ماه آوریل سنه هزار و هشتصد و هشتاد و شش مسافرت بایران نموده از راه رشت به دار الخلافه طهران آمد و مسیو هیبت خان دندانساز مخصوص اعلیحضرت همایون شاهنشاهی دام ملکه او را در منزل خود پذیرفت .سپس از دار الخلافه طهران به اصفهان و شیراز و بوشهر مسافرت کرد و از آنجا به بغداد و از بغداد با کاروان تجارتی به کرمانشاهان رفته؛ در آنجا حاجی آقا حسنخان وکیل الدوله انگلیس او را به مهربانی پذیرایی کرد و از آنجا با پست ایرانی از راه همدان مجدداً به طهران آمد .
بعد از بیست روز اقامت در منزل مسیو هیبت خان ، عازم مراجعت به سوئد شده از راه مشهد سر (این بندر کوچک امروزه بنام با بلسر خوانده میشود) و بادکوبه و تفلیس و اسلامبول و وینه و برلن به وطن خود رفت و شرحی از مسافرت خود نوشته ،نسخه ای از آن را محض تشرف بحضور اعلیحضرت همایون شاهنشاهی ارسال و تقدیم داشت .
«سون هدین» در سفرهایش سه هزار کیلومتر را با اسب طی کرده و درین راه شصت اسب در زیر پای او تلف شده است. هنگام شروع به اولین سفر خود به خانواده اش مینویسد: «اراده محکم شجاعت ، صرفه جوئی راهنمایان من هستند و همینها مرا بمقصود خواهند رسانید .»کتاب کویرهای ایران نوشته سون هدین از مهمترین منابع جغرافیای تاریخی ایران است.
نوشته از عبدالحسین نوائی
گروه تاریخ