“آژنگ نیوز”:لباس های تاریخی چه چیزی را می توانند آشکار کنند که سایر منابع نمی توانند؟ در حقیقت لباسها چیزی بیش از لباس‌هستند وحداقل از سلسله‌مراتب اجتماعی به ما می‌گویند. تصویری در یک نقاشی از الیزابت اول با لیاسهای پارچه ای منتشر شده است. لباس او به رنگ مشکی است و با جواهرات نیز تزیین شده اند.این لباسها به خوبی از ارزشهای اجتماعی آنروزگار می گویند.
البته غالبا در مورد لباسهای افراد در نقاشی ها یک سوال اساسی پرسیده می شود.ماریا هیوارد، نویسنده مطالب تاریخی این سوال رامیپرسد:آیا آن لباس ها واقعی هستند؟ این سؤال اغلب هنگام نگاه کردن به پرتره‌های نقاشی شخصیتها پرسیده می‌شود، و معمولاً بی‌پاسخ می‌ماند – اما در مورد مارگارت لیتون (حدود ۱۵۹۰-۱۶۴۱) نه. جلیقه کتان با گلدوزی زیبایی که در حدود سال ۱۶۱۰میلادی ساخته شده بود، واقعا باقی مانده است. این نشان می دهد که لباسی که در پرتره او در حدود سال ۱۶۲۰به تن داردو به نمایش گذاشته شده است، واقعاوجود داشته است، البته باقیمانده این لباس جزییات بسیار بیشتری نیز ارایه می دهد.
بررسی تفاوت‌های بین جلیقه و تصویر آن، تغییراتی را نشان می‌دهد که روی لباس برای مد روز ماندن آن ایجاد شده است، و با انجام این کار، بینشی در مورد انتخاب‌ها و سلیقه‌های مارگارت ارائه می‌دهد. لباسهای دیگر، از جمله لباسی که الیزابت اول پوشیده، اطلاعات بیشتری در مورد پوشنده آنها نشان می‌دهد.مثلا در مورد اندازه‌گیری‌های لباس ملکه توسط خیاطش، نسبت‌های متفاوت لباس او را نشان می‌دهند، بررسی‌های نشان داده است که آستین لباس در سمت راست کمی کوتاه‌تر شده است. این به الیزابت راست دست آزادی حرکت بیشتری میداد.
این اطلاعات را میتوان از روی بررسی لباس بدست آورد زیرا در جایی دیگر به آن اشاره نشده است.مثلا کتابچه های راهنما مانند تمرین خیاطی خوان دی آلسگا (۱۵۸۰) برای خیاطان مرد تولید شد، اطلاعات بسیار کمی در مورد کار خیاطان منتشر کرده است. با این حال، پیراهن‌ها و لباس‌هایی که باقی مانده‌اند، اسرار هنر آنها، از جمله ظرافت دوخت آنها در مقایسه با خیاط‌ها را فاش میکنند. استفاده دقیق آنها از پهنای کامل بافندگی کتانی و رویکرد «بدون ضایعات پارچه» برای تولید لباس از این جمله ویژگی ها هستند.
همچنین نکاتی از این قبیل که چگونه نقاط ضعف لباسها در زمان دوخته شدن، مانند زیر بغل، برای جلوگیری از پارگی و نیاز به تعمیر، با دوخت و دوزها را تقویت شده اند. توصیف‌های مکتوب لباسهای قرن شانزدهم اغلب مختصر است و ویژگی های لباسهای کودکان، به‌ویژه برای طبقات پایین‌تر و متوسط، کمتر ثبت شده است.البته این ارجاعات اندک را می توان با بررسی یک دستکش و جلیقه بازمانده تکمیل کرد.
مثلااهمیت بافتنی در لباس نوزادان و همچنین نحوه ساخت و شخصی سازی اقلام با عناصر تزئینی کوچک را آشکار می کند. به همین ترتیب، لباس پشمی پسر جوانی که در خانه ای در ابینگدون ، زمانی پنهان شده بود تا از خانه در برابر جادو محافظت کند،بیانگر جایگاه یک مدل از لباس در فرهنگ مردمی است از نظر تاریخی، لباس یکی از ابزارهایی است که از طریق آن سلسله مراتب قدرت و ارزش اجتماعی و حفظ و مشروعیت فرهنگی عینیت یافته است.
مطالعه لباس و تاریخچه آن کسانی را که به دلیل نژاد، فرهنگ، جنسیت یا طبقه خود به طور مداوم خارج از جریان اصلی جامعه قرار گرفته اند را نشان می دهد و به ما امکان می دهد به اخلاق و روحیات پوشنده آن نزدیکتر شویم. از طرف دیگر مادی بودن لباس ها – پارچه ها، تزئینات، مواد رنگزا، ساخت و ساز – ما را قادر می سازد تا بخش قابل توجهی ازتاریخ های تجارت جهانی را ترسیم کنیم.
اندرو بروکس،مدرس کینگز کالج لندن و نویسنده کتاب فقر لباس: دنیای پنهان مد میگوید: “هر لباس استفاده شده می تواند داستانی را تعریف کند”.این نقش لباس های دست دوم در زندگی انسانها موجب ارزش بالای آنها شده است. در اواخر سال ۲۰۲۲، دو جفت شلوار جین بسیار قدیمی با قیمت های رکوردشکنی فروخته شد. یک جفت کهنه با روکش و وصله مومی، متعلق به دهه ۱۸۸۰ در یک معدن قدیمی ی معدن قدیمی کشف شد، در ماه اکتبر در نیومکزیکو به قیمت ۷۶هزار دلار فروخته شد. دو ماه بعد، این قیمت با فروش یک جفت شلوار حتی قدیمی‌تر شکسته شد. این شلوار جین که از درون یک کشتی غرق شده در سال ۱۸۵۷ در سواحل کارولینای شمالی بیرون کشیده شده بود، به قیمت ۱۱۴هزار دلار به حراج گذاشته شد. آن شلوارهای کار در سفری بدیمن که از سانفرانسیسکوشروع شده بود، پیش درآمد اولیه شلوار جین آبی مدرن هستند.
زیرا امروزه شلوار جین یکی از محبوب ترین لباس های جهان است. جین از منشأ فروتنانه آنها به عنوان لباس کار اصلی آمریکایی گرفته تا وضعیت فعلی آنها به عنوان یکی از روزمره ترین لباس ها، همه جا وجود دارد. این فراگیر بودن همراه با نقشی است که آنها در توسعه ایالات متحده مدرن ایفا کرده اند،بنابراین قدیمی ترین لباس ها را با ارزش پولی زیادی همراه می کند.البته آنها همچنین مصنوعاتی هستند که به خاطر تاریخ های اجتماعی که آشکار می کنند ارزشمند هستند. هر لباس استفاده شده می تواند داستانی را تعریف کند.
اگر پوشنده جین آبی یکنواخت خم شده و بر روی زمین هابرای تمیز کردن کار کند، زانوهایش نازک شده و شکافته می شوند. اگر به صورت ضربدری بنشینند، جین در سراسر ران ها کشیده می شود. این حرکات روزانه بر روی پارچه اثری از ریتم های زندگی صاحب سابق خود به جا می گذارند. شلوار کار سنگین فروخته شده در دسامبر ۲۰۲۲ از لاشه کشتی اس اس آمریکای مرکزی که با از دست دادن ۴۲۵ نفر غرق شد و ده ها میلیون دلار طلا از آن به دست آمد نجات یافت. این شلوار کار متعلق به معدنچی بود که به این ترتیب با رگه های طلای کالیفرنیا در اواسط قرن نوزدهم نیز مرتبط است.
نمونه دیگر این است که چگونه عمل پوشیدن لباس می تواند سلسله مراتب اجتماعی را نیز تبیین کند.در امپراتوری اسپانیا، لباسها به‌عنوان روشی مهم برای سوژه‌ها عمل می‌کردند تا خودشان را در رابطه با همسالانشان تعریف کنند. تا قرن هفدهم، تاج و تخت اسپانیا قوانینی را وضع کرد – قوانینی که گروه‌های منتخب را از پوشیدن لباسهای خاص یا استفاده از وسایل اجتماعی منع می‌کرد تا مرزهای روشنی بین جوامع مختلف ایجاد کنند. با این حال رعایای امپراتوری پیوسته عقب رانده میشدند. تا زمانی که چارلز دوم به ریورا نامه نوشت، صدها نفر از افراد بومی و کاستا (افرادی با میراث ترکیبی اسپانیایی، بومی و آفریقایی) برای حق خود برای پوشیدن لباس و لوازم جانبی که از آنها دریغ شده بود شکایت کردند – و آنها پیروز شدند.
در انجام این کار، آنها از لباس های خاصی برای مبارزه در جهت تامین حق تعلق خود به جامعه اسپانیا استفاده کردند. به این ترتیب، مطالعه لباس های تاریخی به ما دیدگاه منحصر به فردی می دهد که از طریق آن می توانیم به درک چگونگی تلاش سوژه ها و مقامات برای تعریف خود و اطرافیانشان برسیم .در این موضوع از یک طرف، پادشاهان اسپانیایی لباس را به عنوان روشی برای کنترل و نظارت می دیدند. از سوی دیگر، افراد با پیشینه های مختلف اجتماعی، اقتصادی و نژادی از مد به عنوان نشانگر هویت در زندگی روزمره استفاده می کردند.
در مجموع باید تاکید کرد که نگاهی به تاریخچه لباس می تواند به بشریت کمک کند تا صمیمی‌ترین بخش‌های زندگی و وجود خود را که در اسناد رسمی پنهان هستند، به روشن ترین وجه بشناسند.یعنی با بررسی اشیای مادی و در این خصوص لباس؛به معنای واقعی کلمه میتوان به زندگی جوامع گذشته نزدیکتر شد.
تهیه و تدوین:حسن محرابی
گروه تاریخ
.