“آژنگ نیوز”:این روزها به طور مکرر عبارات درگذشت،فوت کرد،دارفانی را وداع گفت،به دیار باقی شتافت و صدها عبارت مشابه این را غالباً در زمانی می‌شنویم که یک اندیشمند و یک چهره تأثیر گذار فرهنگی از میان مردم می رود!در هفته های گذشته احمد رضا احمدی و رجب علی اعتمادی در گذشتند.در هفته‌های قبل از آن و حداقل از آغاز سال جدید نیز صدها تن از چهره‌های فرهنگی زمانی که به دیار باقی شتافتند؛مردم متوجه شدند که آنها در جامعه حضور داشته اند!
اندیشمندان و چهره‌های فرهنگی در کنار شخصیتهای هنری ،صنعتی،مطبوعاتی ومانند آن درهر جامعه ای بسیار مهم هستند. زیرا آنها کسانی هستند که ذهن مردم را فعال می کنند،یا به تعبیر بهتر آنها را به سمت ایده های جدید هدایت کرده و آنان را به سمت ارتفاعات جدید از نظر اندیشه سوق می دهند.
اندیشمندان آن دسته از افراد تحصیل کرده هستند (تحصیل کرده نهادی یا خودآموز) که به طرق مختلف و به درجات مختلف در تولید فرآورده های فرهنگی مشارکت دارند.این کالاهای فرهنگی – در قالب سخنرانی، کتاب، موسیقی، نقاشی یا مجسمه سازی و مانند آن بوجود می آیند.اندیشمندان می توانند نویسندگان، موسیقیدانان، هنرمندان، فیلسوفان، دانشمندان علوم اجتماعی، روحانیون و غیره باشند که دانش تخصصی و ظرفیت استثنایی تفکرات انتقادی شان،به بهسازی فرهنگ و اجتماع کمک میکند. بدین ترتیب آنها از حوزه تولید مواد که توسط کارگران یدی تشکیل شده است متمایز می شوند.
سه عامل کلیدی در پرورش اندیشمندان در جامعه وجود دارد: دانش،توانایی و تمایل به بیداری جامعه؛ سپس انجام این کار برای یک هدف یا تعدادی از اهداف عالی در جهت ارتقا جامعه.از این منظر،بدیهی است که نقش اندیشمندان،در حوزه مسئولیت اجتماعی وآگاه سازی افراد اهمیت بسیاردارد.
نکته مهم دیگرآن است که رویکرد اندیشمندان در خط اول،بر آموزش متمرکز است،لذا یک جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد.اندیشمندان باید دیدگاهی تحلیلی ،عمیق و انتقادی نسبت به جامعه داشته باشند.با فرض اینکه اندیشمندان ایده تولید می کنند،این ایده ها می توانند ماهیت انتقادی داشته باشند و می تواند باعث تغییر شوند.
متفکران به دلیل طرز تفکر کل نگرشان،موضوعات اجتماعی را مورد انتقاد قرار می دهند.زیرا بر این باورند که می توان که کل جامعه را تغییر داد،آنها با دیدگاه آرمان گرایانه اشان،در مقیاس بزرگ و کل اجتماع،عمل می کنند.
بر این مبنا روشنفکران کسانی هستند که دارای خرد و آینده نگری متنوع هستند،که عقل و بینش های آینده نگر خود را برای بیداری جامعه به کار می گیرند. آنها از انحراف توده ها به آنچه نابخردانه و نادرست است جلوگیری کرده و به سمت آنچه درست و خوب است؛آنها راهدایت می کنند.جای تعجب نیست که کلمه ویتنامی برای اندیشمند، ترکیبی از “ذهن” و “بیدار” است.این جنبه از اهمیت اندیشمندان درسخنان انیشتین چنین آمده است:«دنیا جای خطرناکی است،نه به خاطر کسانی که بد می کنند، بلکه به خاطر کسانی که نگاه می کنند و هیچ کاری انجام نمی دهند.»بنا بر این اندیشمندان با توانایی ها و دانش،خود این مسئولیت آگاه سازی را بر عهده می گیرند و جامعه بهبود اوضاع خود را مدیون خرددِ عمیق آنهاست.
اندیشمندان مشکلات فرهنگی و آثار ناشی از آن را پیش بینی می کنند؛ به همین جهت از ظرفیت خود برای کمک به دور کردن جامعه از این آثار منفی استفاده میکنند.این توانمندی آنان نه فقط برای اقدامات نادرست گذشته، بلکه برای اقدام‌ها نامناسب فعلی و آینده نیز مفید است.
بنابر این ارتباط خوب و مداوم با چنین افراد ارزشمندی، درزمان حیاتشان،ضروری است.
زیرا روشنفکران با تکیه بر ارزش‌های جهانی و جاودانه،موجب ارتقاء انسان‌ها و جامعه هستند.بنابر این به نظر نمیرسد صرفاً بزرگداشتِ درگذشت آنها؛ قدردانی از تلاشهای حیاتی اندیشمندان به شمار آید.پس در کنار آگاهی جامعه نسبت به اعتبار اندیشه و تفکر عمیق و علمی؛،پدید آورندگان دانش نیز در جامعه باید از جایگاه شایسته،در زمان حیاتشان برخوردار باشند.
نویسنده:حسن محرابی
گروه گزارش