“آژنگ نیوز”:قلعه ایزدخواست متعلق به دوران ساسانیان را می‌توان یکی از شاخص‌ترین آثار این منطقه ایزد خواست توصیف کرد که با سبک معماری خود یکی از عجایب و نمونه های چشمگیر شهرسازی و مهندسی زمان قدیم ایران است.این بنای کهن نخستین بنای طبقانی در دنیا هم است.این قلعه شهر ایزدخواست را زبانزد تاریخ کرده است.
از ابتدای ساخت با کمترین هزینه امنیت قلعه و ساکنان داخل آن تأمین می‌شده است چون از سه طرف با پرتگاهی تقریباً بر حالت عمود نسبت به کف زمین با ارتفاعات مختلف از ۶ تا ۱۵متر، حتی با کمک ادوات جنگی برای سربازان دشمن غیر قابل نفوذ بوده است.
فقط از یک طرف به قلعه دسترسی بوده که آن هم با حفر زمین حدود ۳۰ متر طول و ۴ متر عرض با عمق ۴ متر عملاً نفوذ به داخل قلعه غیر ممکن بوده است.
معماری چشمگیر دژ ایزدخواست به گونه‌ای است که درون آن خانه‌های کوچک در کوچه‌های تنگ و باریک ساخته شده است.
خانه سازی در قلعه نیز در حد بی نظیری بوده که ضمن استفاده کردن از مصالح چوب و گل به صورت خشت کمترین سنگینی را بر کف قلعه ایجاد کرده و همچنین توانسته اند ساختمانهایی را در ۵ طبقه بسازند که با امکانات آن زمان در یک فضای محدود بسیار قابل تامل است که هم پاسخگوی جمعیت زیاد را می داده و هم با استفاده از ارتفاع طبقات، چشم اندازی بسیار زیبا به وجود می‌آمده که مردم می توانستند زمینهای کشاورزی خود را از داخل خانه تماشا کنند و هم در دل طبیعت باشند.
در داخل قلعه منازل حیاط نداشته اند و پشت بام طبقه اول، حیاط طبقه دوم بوده است و همه در یک همزیستی قوی در قلعه سکونت داشته‌اند و با استفاده از اضافی چوب سقفها برای خانه‌های اطراف حصار قلعه، بالکن ایجاد کرده‌اند.
( درست شبیه آن چیزی که در ماسوله گیلان و اورامان کردستان دیده میشود.
دیوارها در پایین به صورت سنگ چین هستند که مانع از پوسیدگی خشت ها می‌شده و در بالا از خشت خام استفاده شده است.
سقف های بعضی مکان ها مخصوصا طویله ها که در اولین طبقه قرار دارند و سقف طاقچه های داخل اتاق ها به صورت هلالی و بعضا جناقی است که مطابق با سبک دوره ساسانیان می باشد .
یکی از بناهای درون قلعه‌ی ایزدخواست، آتشکده بوده است.
وجود آتشکده ، تقریبا در وسط قلعه کمی بیشتر به سمت شمال ؛ یادگار زندگی پررونق آنها در زمان پیش از اسلام است.
بودن آتشکده در آن زمان نشان از وجود موبد یا موبدان و طبقه اشراف و درباریان در قلعه ایزدخواست بوده است.
ضلع شمالی آتشکده حدود ۱۰ متر، ضلع جنوبی آن ۷۰ متر و درازاش۳۳۲ متر بوده است.این آتشکده‌ی دوره‌ی ساسانی، چهارطاقی زیبا و باشکوه است .
چهارطاقی درون این قلعه در سال ۱۳۲۷ با شمارهٔ ثبت ۳۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است .البته در ایزدخواست علاوه بر قلعه قدیمی کاروانسرای زمان شاه‌عباسی هم وجود دارد که آن را هم مثل قلعه به امان خدا رها کرده‌اند تا سرانجام در گذر روزگار به زوال بیفتد.
کاروانسرا در شمال شرقی رودخانه ایزدخواست بنا شده است و می‌گویند یکی از ۹۹۹ کاروانسرایی است که شاه‌عباس صفوی در دوران تبعیدش بنا کرده است.
مجموعه قلعه با شماره ثبت آثار ملی ۹۸۰۰ در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است .
سالیان درازی از ساخت دژ ایزدخواست می‌گذرد. دژی را که سربازان دشمن نتوانستند فتح کنند، فرسایش دارد از پا درمی‌آورد.
از نمای بیرونی قلعه نگهداری نمی‌شود و این قلعه‌ی باشکوه به‌راستی تنها مانده است.
اما روایت رازآلود نام این شهر هم در نوع خود جالب توجه است…
به باور قدیمی ها، روایت ها از پیشینیان و نوشته های بر جا مانده می‌گویند :
روزگاری لشکری بزرگ در این سرزمین اقامت می‌کنند. شبانه آنچنان برفی می‌بارد که نیمی بیشتر از لشکر در زیر آن برف مدفون می‌شوند. صبح فردا که از چند و چون ماجرا می‌پرسند بزرگ لشکر می‌گوید:
“ ایزد چنین خواست… “
و این گونه میشود که در اینجا قریه‌ای می‌سازند و زمینش را آباد می‌کنند و نامش را می‌گذارند : ایزد خواست…
گروه تاریخ