“آژنگ نیوز”:هوشنگ ابتهاج،ه. ا. سایه، ستاره درخشان شعر و ادب فارسی، در نخستین ساعات امروزچهارشنبه نوزدهم مرداد ۱۴۰۱ دار فانی را وداع گفت.
امیرهوشنگ سمیعی گیلانی زادهٔ ۱۳۰۷،متخلص به ابتهاج، ، موسیقی شناس و شاعر ایرانی است که با نام سایه نیز شهرت دارد. وی در ششم بهمن ماه در رشت به دنیا آمد و پدرش آقاخان ابتهاج از چهره های ممتاز رشت بود که مدتی ریاست بیمارستان پورسینا آن شهر را بر عهده داشت. تحصیلات ابتدایی را در زادگاهش گذراند اما دوران دبیرستان را در تهران گذراند. نخستین مجموعه شعر او در آن سال ها با نام «نخستین نغمیه ها» منتشر شد. او با سرودن اشعار غنایی آغاز کرد، اما در مجموعه شبگیر (آواز شبانه) خود به شعر رئالیستی اجتماعی روی آورد. تا سال ۱۳۵۸مدیر برنامه های گلهای تازه رادیو تهران بود. پس از استعفای داوود پیرنیا، سایه بنیانگذار برنامه موسیقایی گلچین هفتگی (گلچین هفتگی) بود.
بسیاری از غزلیات او خوانده و ضبط شده است. ابتهاج در جوانی عاشق گالیه، زن جوان ارمنی ساکن رشت بود و عشق به او، وی را به سرودن اشعار غنایی واداشت. بعدها که ایران گرفتار ، جنگ دوم جهانی و بحران شد، او در شعری به رابطه خود با گالیا اشاره کرد و شعر او رنگ و بویی اجتماعی را منعکس کرد. ابتهاج در جوانی غزل می‌نوشت و در سرودن آنها گوشه‌نشین و دور از خودنمایی بود و به ندرت در محافل ادبی رفت و آمد می‌کرد. او فقط با چند شاعر همفکر معاشرت می کرد. ابتهاج اغلب در اتاق خود به سر می برد و غزل می سرود تا در نشریات منتشر کند. وی نیز مانند شهریار، ابتدا کوشید تا راه نیما را دنبال کند، اما گرایش اش به عنوان یک غزل سرا، برای گرایش‌های رئالیستی مدرن و اجتماعی شعر نیما، به‌ویژه پس از انتشار ققنوس، مناسب نبود. در نتیجه به سرودن غزل ادامه داد. سایه را باید بهترین غزلسرای معاصر ایرانی دانست. هر چند شعر سروده او در همه ژانرها جذاب است، اما غزلیاتش با شوری متفاوت آغشته است و بسیاری از صاحب نظران حوزه شعر او را در غزلیات پس از حافظ در رتبه دوم قرار می دهند. اولین مجموعه اش را با نام نغمیه ها که به سبک کلاسیک سروده بود، در سال ۱۳۴۵خورشیدی، زمانی که با نیما آشنا نشده بود، منتشر کرد. اولین مجموعه او که به سبک مدرن نوشته شد، سراب (سراب) بود، اما در ژانر چهارپریح (دو زوجی) با مضامین عشق و همچنین فردیت، احساسات و عواطف واقعی و طبیعی سروده شد. این اثر تسلط بیشتر شاعران را در سرودن شعر نشان می‌دهد و سبک و ویژگی‌های خاص او را آشکار می‌کند. اشعار موجود در این مجموعه از نظر ژانر شعری، مدرنیته و اصالت احساسات و ادراکات کاملاً قابل توجه است.
در مورد تالیفات او باید اشاره کرد که:مجموعه ای با عنوان سیاه مشق بعد از سراب منتشر شد، البته اولی شامل اشعاری است که در سال های ۱۳۲۶-۱۳۳۰خورشیدی سروده شده است. ابتهاج برخی از غزلیات خود را در این مجموعه منتشر کرد و مهارت های خود را در سرودن شعر در این ژانر آشکار کرد. برخی از آنها به عنوان بهترین غزلیات زمان به شمار می روند. شبگیر (سپیده دم)، مجموعه دیگری که در سال ۱۳۳۲ منتشر شد، نمایانگر اندیشه های بدیع اوست که اشعار اجتماعی قابل توجهی را در این راستا خلق کرده است. مجموعه چند برگ از یلدا (چند برگ از یلدا [یعنی انقلاب زمستانی ۱۳۴۴) راه روشن و جدیدی را در شعر معاصر گشود. شعر ابتهاج در غزلیات معاصر فارسی دلنشین و خواندنی است. شعر او با نقوش جذاب، تصاویر بدیع، تشبیهات و استعاره ها و زبانی روان، موزون، برازنده و هماهنگ با غزل مشخص می شود و رنگ اجتماعی ظریف آن یادآور سبک دلنشین اوست. غزلیات معروف او عبارتند از دوزخ روح (جهنم روح)، شبیخون (حمله شبانه)، خونبها (پول خون)، گریه یی لیلی (گریه لیلی)، چشمی کینار پنجاریح یی اینتیزار (چشمی کنار پنجره). از انتظار)، و نقش دیگر (الگوی دیگر). شعر بدیع او نیز مضامینی نو و بدیع را در بر می گیرد و زبان شیوا و توانا و هماهنگ با این مضامین بدیع، نتایج مطلوبی به بار آورده است. هوشنگ ابتهاج، منوچهر نیستانی، حسین منزوی، محمدعلی بهمنی و سیمین بهبهانی از جمله شاعران برجسته غزلسرای عصر پس از نیما هستند. دیگرآثار ابتهاج عبارتند از: زمین (زمین، ۱۳۳۴); یادنامه (یادبود؛ ۱۳۴۸); ترجمیح یی شییر تومانیان شعاری آرمانی (ترجمه شعر تومانیان شاعر ارمنی؛ با همکاری نادرپور، گالوست خانینس و روبان). تا صبح شب یلدا (تا صبح شب انقلاب زمستانی، ۱۳۶۰)؛ یادگار خون سرو (یادگار خون سرو، ۱۳۶۰); حافظ به سعی ابتهاج (دیوان حافظ به تصحیح ابتهاج); دیوان حافظ با تصحیح ابتهاج (دیوان حافظ به تصحیح ابتهاج) ) تاسیان (در گیلکی، غم آغشته به بیقراری)؛ اشعار ابتهاج در قالبی نو (شعر ابتهاج در ژانر جدید).کتاب دوجلدی «پیر پرنیان‌اندیش؛ در صحبت سایه» که در سال ۱۳۹۱ چاپ اول آن منتشر شد نیز دربرگیرنده خاطرات هوشنگ ابتهاج بود که تمام ۲۷۵۰ نسخه آن در کمتر از یک ماه به فروش رفت . ابتهاج به تناوب در آلمان و ایران مقیم بود.
گروه گزارش