“آژنگ نیوز”:چگونه تلگراف ایران را به هم پیوند داد؟ در سال ۱۲۳۹ خورشیدی ، حدود بیست کیلومتر سیم تلگراف بین تهران و کرج کشیده شد و بدین ترتیب اولین خط تلگراف در ایران راه اندازی شد.
سپس از آنجا که سلطانیه ، نزدیک زنجان ، محل اقامت تابستانی سلطنتی و یکی از مکانهای مورد علاقه شاه بود ، وی دستور داد که این شهر به خط تهران-کرج متصل شود . علیقلی خان مخبر الدوله به عنوان مدیر عملیات ،مسئول ناظران و پیمانکاران منصوب شد .البته نظارت فنی واقعی به فوچتی ، یک ایتالیایی اهل ناپل سپرده شد که در دارالفنون فیزیک ، شیمی و داروسازی تدریس می کرد. او پس از آنکه کابل به مقدار مورد نیاز را از آستاراخان دریافت کرد ، توانست 180 کیلومتر خط را تا اواسط سال ۱۲۳۹ کامل کند.
پس از اتمام خط تهران-سلطانیه ، شاه تهران را به مقصد سلطانیه ترک کرد و درهمان سال ۱۲۳۹ وارد آنجا شد. برای اولین بار ، خبر ورود شاه به وسیله تلگرام به شمیران ، شمال تهران ارسال شد . ناصرالدین شاه از نتیجه کار خیلی خوشحال شد. او هدایا و پولهایی را به نیز اعتمادالسلطنه اعطا کرد ، وی را نیز به عنوان وزیر علوم منصوب کرد پس از تکمیل خط ،مخبرالدوله نیز با اختیارات بیشتر به عنوان مسئول کل تلگراف و تحت امر اعتمادالسلطنه فعالیت می کرد .مبلغ ۴۵۰۰تومن (تقریباً ۲۰۴۵ پوند انگلیس) برای این پروژه اختصاص داده شده بود.
البته بر اساس همین هزینه صرف شده،ویلیام دوریا ، کاردار انگلیس در تهران ، از این شبکه کوچک تلگرافی اولیه در ایران انتقاد کرد. او فکر می کرد که این تلگراف گران است ، هیچ منافع عمومی ندارد و فقط برای سرگرمی شاه ایجاد شده است. وی معتقد بود که فقط گسترش خط به تبریز است که می تواند تلگراف را به سیستم اطلاع رسانی واقعی تبدیل کند. دوریا همچنین از جنبه فنی خطوط ساخته شده انتقاد کرد ، زیرا سیم های مورد استفاده بسیار نازک وبرای تحمل وقرار گرفتن در معرض آب و هوا برای هر زمان و فصل از گرما تا سرما نامناسب می دانست.او با انتقاد از این تلگراف گفته بود: “همه چیز در شرق خراب می شود” .
در هر حال خواه خودمسئولان اولیه تلگرافخانه ابتدا آن را برنامه ریزی کرده باشد ، یا در نتیجه انتقادات دوریا مجبور به انجام این کار شده باشد ، شاه دستور داد خط تهران-سلطانیه را تا تبریز گسترش دهند .-در اواسط سال ۱۲۴۰ این کار از از تبریز آغاز شد و و در اواخر سا۱۲۴۰خورشیدی به سلطانیه رسید. اولین پیامی که در این خط از زنجان به تبریز ارسال شد ، طلاق یک زوج سلطنتی بود!! که آن را اعتمادالسلطنه اعلام کرد .
این خط هزینه اولیه خود را در سال اول بهره برداری بازپرداخت کرد.اما از آنجا که با عجله وبی احتیاطی ساخته شده بود ، خدمات آن با مشکلاتی مواجه و تلگراف به طور مکرر قطع می شد .پس از تکمیل پروژه فوچتی خاتمه کارش را اعلام کرد او معتقد بود: ایرانی ها می توانند خود آن را حفظ کرده و خطوط جدیدی را نیزدر آینده بسازند.
در هر حال ارتباط تلگرافی با تبریز این امکان را برای دولت مرکزی در تهران فراهم کرد که برای اولین بار در تاریخ ایران ارتباط سریع با شهرهای دیگررا داشته باشد. در واقع ، پس از اتمام آن ، شاه روزانه به دفتر تلگراف تهران مراجعه می کرد و “چند ساعت از وقت او در مورد پرسش از مقامات تبریز ،پیرامون موضوعات مختلف این رسانه جدید” می گذشت .
پس از اتمام تمام خطوط تلگراف در داخل تهران و ارتباط آن تا تبریز ، به تدریج سایر خطوط تلگراف در سراسر ایران ساخته شدند .پس از آن با یک جهش تکنولوژیک و عملیاتی خطوط تلگراف گسترش یافت وبهره برداری از خط تلگراف ایران وهند و اروپا در سال ۱۲۴۵ به پایان رسید .بدین ترتیب این خط تلگراف از قلب ایران عبور کرد و مکانهای مهم و کمترقابل دسترسی را در ایران نه تنها با یکدیگر بلکه با بسیاری از کشورهای دیگر نیز پیوند داد.
گروه تاریخ