“آژنگ نیوز”:واکنش تمدن های باستانی به کسوف بسیار متفاوت بوده است به گونه ای که جوامع ممکن است فکر کرده باشند وقایع آسمانی پیام هایی از جانب خدایان ، دلیلی برای رها کردن یک شهرک یا نشانه ای برای پایان دادن به جنگ؛ هستند.
در دوران جدید در برخی از سالها میلیون ها نفر با هیبت شاهد ناپدید شدن خورشید در پشت ماه در یک خورشید گرفتگی کامل خواهند بود. البته این روزها می‌فهمیم چه اتفاقی می‌افتد – مدار ماه آن را بین خورشید و زمین می‌برد و سایه ماه به سطح سیاره ما برخورد می‌کند. اما در زمان‌های قدیم، منظره ناپدید شدن خورشید در وسط روز امری شگفت‌انگیز و حتی ترسناک بود. بردلی شفر، ستاره شناس دانشگاه ایالتی لوئیزیانا که تاریخچه خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی را مطالعه کرده است، می گوید: «تصور کنید که یک کشاورز هستید، بیرون هستید، و ناگهان آسمان تاریک می شود. “این فقط می تواند پیامی از جانب خدایان باشد.” شفر می‌گوید: برای اجداد ما، خورشیدگرفتگی به‌طور قطع به‌عنوان یک فال تلقی می‌شد. “خورشید و ماه معمولاً خدایان اصلی در پانتئون شما هستند – و خورشید در جلوی چشمان شما می میرد. این خوب نیست.”
در سراسر جهان، اسطوره ها و افسانه ها در اطراف این پدیده رشد کردند. در چین باستان، خورشید گرفتگی نشان داد که خورشید توسط یک اژدها بلعیده می شود. مردم طبل‌ها را می‌کوبیدند و صداهای بلند ایجاد می‌کردند تا جانور را بترسانند و نور روز را بازگردانند. در آمریکای جنوبی، اینکاها خورشید گرفتگی را نشانه ای از نارضایتی خدای خورشید می دیدند. رهبران می کوشیدند منبع خشم او را خدایی کنند و با قربانی مناسب او را آرام کنند. اما محققان نمی توانند بگویند که کدام خورشید گرفتگی خاص قبل از اختراع نوشتن مشاهده شده است. به عنوان مثال، در شمال غربی اروپا، حکاکی‌های سنگی باستانی اغلب الگوهای مارپیچی را نشان می‌دهند که گاهی اوقات به عنوان نمایانگر خورشید و احتمالاً خورشیدگرفتگی تفسیر می‌شوند. به طور مشابه، در جنوب غربی ایالات متحده، بسیاری از حکاکی‌های صخره‌ای که به عنوان سنگ نگاره شناخته می‌شوند، نمادهایی شبیه به خورشید را نشان می‌دهند. یکی از قانع کننده ترین چنین کنده کاری هایی را می توان در چاکو کنیون، نیومکزیکو دید.
محققان بر این باورند که این تصویر دایره‌ای تصویری از خورشید گرفتگی است که در سال ۱۰۹۷ پس از میلاد از دره قابل مشاهده بوده است. مردمی که در جنوب غربی کلرادوی کنونی زندگی می‌کنند، می‌توانستند هر دو رویداد را با فاصله‌ی دو سال از هم ببینند، همراه با یک دنباله‌دار که در تابستان و پاییز ۱۲۶۴ به اندازه کافی درخشان بود که با چشم غیرمسلح قابل مشاهده بود. شروع این دو رویداد موجب یک مهاجرت بزرگشد. مردم آناسازی که در منطقه زندگی می کردند، سکونتگاه های خود را رها کردند و منطقه را ترک کردند. در حالی که مورخان بر این باورند که خشکسالی عامل اصلی مهاجرت بوده است، تایلر نوردگرن، ستاره شناس، نویسنده و هنرمندی که در زمینه انتشار کسوف تخصص دارد، می گوید که کسوف می توانست بر این آمریکایی های باستانی در سطح روانی تأثیر بگذارد. این می تواند چیزی باشد که شما را وادار به گفتن این جمله کند، خوب، این مکان بدی است. باید کاری متفاوت انجام دهیم همه وسایل خود را جمع کنید و بروید.» او می گوید. سنگ نگاره چاکو دره یک سنگ نگاره در چاکو کانیون در نیومکزیکو ممکن است خورشید گرفتگی کاملی را که بیش از ۹۰۰ سال پیش رخ داده است را به تصویر بکشد.
با این حال، دانشمندان دانشگاه کلرادونمی توانند مطمئن باشند که نشانه های چاکو دره از یک خسوف الهام گرفته شده است. شفر خواستار احتیاط در تفسیر نشانه های مبهم سنگ است. او می‌گوید: «عملاً می‌توان هر قیچی را به‌عنوان یک خورشید گرفتگی تصور کرد. یکی از اولین سوابق در مورد تماشای یک خورشید گرفتگی خاص، ممکن است موردی باشد که بر روی یک لوح گلی در شهر بندری اوگاریت سوریه ثبت شده است که گمان می رود اشاره ای به کسوف ۵ مارس ۱۲۲۳ قبل از میلاد داشته باشد. شفر می‌گوید که سابقه کسوف از چین ممکن است تقریباً به همین دوران باشد.
در سراسر جهان باستان، قبل از اینکه مکانیک کسوف درک شود، مردم با شوک و گیجی واکنش نشان می دادند، زیرا خورشید در طی یک خورشید گرفتگی ناپدید می شد. در قرن هفتم قبل از میلاد، خورشید گرفتگی بر فراز جزیره یونانی پاروس جرقه این جمله را از شاعر آرکیلوکوس برانگیخت: «هیچ چیز در جهان اکنون نمی تواند مرا شگفت زده کند. زیرا زئوس، پدر المپیاد، با محافظت از نور خورشید در حال شکوفه، میانه روز را به شب سیاه تبدیل کرده است و اکنون وحشت تاریک بر بشر سایه افکنده است. هر اتفاقی ممکن است بیفتد.» تنها چند قرن بعد، چیزی شبیه به درک مدرن از کسوف به نظر می رسید. شفر می‌گوید که بخشی از اعتبار باید به آناکساگوراس، فیلسوف یونانی که در قرن پنجم قبل از میلاد می‌زیست، تعلق گیرد. به نظر می‌رسد آناکساگوراس می‌دانست که هر دو خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی شامل سایه‌ها می‌شوند: خورشید گرفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که سایه ماه روی زمین می‌افتد، و ماه گرفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که سایه زمین روی ماه می‌افتد. شفر می‌گوید: «در واقع، او توضیح خرافی یا معجزه‌آسا قبلی را در مورد کسوف – «آپولو دیوانه شد» یا «یک نفر در تلاش است آپولو را بکشد» را با یک توضیح ساده فیزیک که شامل سایه‌ها بود جایگزین می‌کرد. “و چه کسی از سایه ها می ترسد؟” اما آناکساگوراس ممکن است اولین نفر نبوده باشد. مثلایک ستاره شناس یونانی معروف به تالس میلتوس خورشید گرفتگی سال ۵۸۵قبل از میلاد را پیش بینی کرده است. آن کسوف به عنوان دو جناح متخاصم رخ داد.
آن کسوف زمانی رخ داد که دو جناح متخاصم، لیدی ها و مادها، درگیر جنگ بودند که چندین سال به طول انجامید. دو ملت با دیدن ماه گرفتگی، سلاح های خود را زمین گذاشتند و صلح کردند. اما آیا تالس واقعاً کسوف را پیش بینی کرده بود؟ این داستان نه از خود تالس، بلکه از هرودوت مورخ که صد سال بعد به دنیا آمد به ما می رسد. شفر می گوید: داستان تالس «احتمالاً بیشتر واقعیت است». هرودوت معمولاً بسیار قابل اعتماد است. با این وجود، ناشناخته های زیادی پیرامون داستان وجود دارد. توصیف هرودوت به صورت مبهم بیان شده است و مورخان تردید دارند که تالس دانش کافی از نجوم برای پیش بینی دقیق داشته باشد. مورخان بر این باورند که بعید است تالس ماه و تاریخ کسوف را پیش‌بینی کرده باشد یا از کجا قابل مشاهده باشد. احتمالاً تالس گفته است که خسوف در یک سال خاص محتمل است. سپس، وقتی این اتفاق افتاد، داستان‌هایی در مورد «پیش‌بینی» او منتشر شد. تالس ممکن است متوجه شده باشد که خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی با فاصله دو هفته از یکدیگر رخ می دهند. با دیدن یک ماه گرفتگی، ممکن است گفته باشد که یک خورشید گرفتگی در حال وقوع است. اما حتی آن هم مشکل است. در حالی که ماه گرفتگی را می توان از هر نقطه در سمت شب زمین مشاهده کرد، خورشید گرفتگی را فقط از یک «مسیر کلیت» باریک می توان دید. برای پیچیده تر کردن مسائل، ما نمی دانیم که میدان جنگ واقعاً کجا بوده است. مورخان فقط می توانند حدس بزنند که جایی در آسیای صغیر (ترکیه کنونی) بوده است. شفر می‌گوید در حالی که هرودوت را اغلب به‌عنوان اولین مورخ کمابیش قابل‌اعتماد می‌دانند، «به این معنا نیست که شما باید هر کلمه‌ای را در تاریخ‌های او به معنای واقعی کلمه در نظر بگیرید».
مترجم:احسان محرابی
گروه گزارش