“آژنگ نیوز”:چرامرگ پسر جوزف استالین در یک اردوگاه کار اجباری آلمان در ۸۰سال پیش برای دهه ها مخفی نگه داشته شد؟ مدت کوتاهی پس از شکست آلمان نازی در می ۱۹۴۵، ماموران اطلاعات نظامی متفقین ظرفی از پرونده های فوق سری را در باغ یک دیپلمات ارشد آلمانی کشف کردند. یک مجموعه از اسناد میکروفیلم شده حاوی گزارشی از تیراندازی به یک اسیر جنگی شوروی توسط یک نگهبان اس اس در اردوگاه کار اجباری زاکسنهاوزن در ۱۴ آوریل ۱۹۴۳ بود. قربانی یک ستوان توپخانه ارتش سرخ ۳۶ ساله به نام یاکوف جوگاشویلی بود.
هیچ چیز قابل توجهی در مورد مرگ این سرباز شوروی در اسارت نازی ها وجود نداشت. در ۱۲ ماه اول تهاجم آدولف هیتلر به اتحاد جماهیر شوروی، تخمین زده می‌شود که۲.۸ میلیون زندانی ارتش سرخ در حالی که در دست آلمانی‌ها بودند در اثر گرسنگی، قرار گرفتن در معرض و بیماری تسلیم شدند. با این حال، همانطور که گزارش اس اس روشن کرد، یاکوف جوگاشویلی یک زندانی عادی نبود. او پسر بزرگ جوزف ویساریونوویچ ژوگاشویلی بود که در جهان بیشتر با نام جوزف استالین شناخته می شود. هاینریش هیملر، رئیس اس اس، با آگاهی از اهمیت مرگ چنین زندانی با وضعیت بالایی در بازداشت، این گزارش را در ۲۲ آوریل ۱۹۴۳ به وزیر امور خارجه یواخیم ریبنتروپ ارسال کرد و مدعی شد که ژوگاشویلی هنگام تلاش برای فرارجان خود را از دست داده است. ریبنتروپ با احتیاط تصمیم گرفت که این خبر را در اختیار مطبوعات نازی قرار ندهد و این گزارش به درستی بایگانی شد.
اگر گزارش هیملر در آخرین ماه جنگ در اروپا همراه با سایر اسناد دولتی آلمان از برلین خارج نمی شد، ممکن بود هرگز این راز کشف نشود.این اسناد هنگامی که در دست متفقین قرار گرفت، برای بررسی مناسب به لندن فرستاده شد. در وزارت خارجه بریتانیا اطلاعات زیادی در مورد فرزند ارشد استالین وجود نداشت.
ژوگاشویلی در مارس ۱۹۰۷ از همسر اول استالین، اکاترینا نی سوانیدزه به دنیا آمد. اکاترینا زمانی که تنها چند ماه داشت به بیماری سل تسلیم مرگ شد و او را تحت مراقبت عمه ای در جورجیا قرار دادند. پدر و پسر تا تقریباً چهار سال پس از انقلاب اکتبر در سال ۱۹۱۷، که در آن زمان استالین یک ستاره در حال ظهور در رژیم بلشویکی بود، دیگر ملاقات نکردند. وقتی یاکوف ۱۴ ساله به پدرش در مسکو پیوست، به سختی می‌توانست یک کلمه روسی صحبت کند. استالین پسرش را فردی ضعیف تلقی کرد که ارزش محبت یا احترام او را ندارد. هنگامی که به او گفتند که یاکوف به خاطر یک رابطه عاشقانه ناخوشایند سعی کرده خود را با تپانچه بکشد، استالین با تمسخر گفت: «او حتی نمی تواند مستقیم شلیک کند!».
یکی از نقاط درخشان زندگی یاکوف، همسر دوم پدرش، نادژدا آلیلویوا بود. یاکوف نادژدا را که تنها شش سال از او بزرگتر بود بیشتر شبیه یک خواهر فداکار می دانست تا یک نامادری. در نوامبر ۱۹۳۲، او خودکشی کرد. برخی زمزمه کردند که علت ناامیدی او از تأثیر سیاست های بی رحمانه استالین بر مردم شوروی است. دیگران مخفیانه عقیده داشتند که این انزجاری است که او نسبت به شوهرش احساس می کند. با مرگ نادژدا، یاکوف یک متحد مهم در حلقه درونی پدرش و همچنین یک دوست عزیز را از دست داد. او چندین سال بعد با پیوستن به ارتش سرخ توانست از قلدری استالین بگریزد. این حرکت عواقب مرگباری داشت.
مدت کوتاهی پس از شروع تهاجم آلمان نازی به اتحاد جماهیر شوروی در ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱ واحد توپخانه وی نابود شد و او به اسارت درآمد. پس از شناسایی هویت یاکوف، اسیرکنندگان او با خوشحالی این خبر را به جهان اعلام کردند. با این حال، او قاطعانه در برابر تمام تلاش های آنها برای وادار کردن او به محکوم کردن رژیم پدرش مقاومت کرد. در اوایل سال ۱۹۴۳، آلمانی ها پیشنهاد دادند که یاکوف را با فیلد مارشال فردریش پاولوس، که ارتش سرخ در استالینگراد اسیر کرده بود، مبادله کنند. ظاهراً استالین این پیشنهاد را رد کرد و گفت: «من مارشال را با ستوان عوض نمی‌کنم.» .
در آن زمان، ژوگاشویلی در اردوگاه کار اجباری زاکسنهاوزن در خارج از برلین در یک محوطه ویژه برای «افراد برجسته» و فراریان مداوم متفقین نگهداری می‌شد. در اینجا او با یکی دیگر از افسران شوروی، واسیلی کوکودین، برادرزاده وزیر امور خارجه استالین، ویاچسلاو مولوتوف، و چهار اسیر جنگی بریتانیایی در یک کلبه مشترک بود. در مقایسه با شرایطی که بقیه زندانیان زاکسنهاوزن تحمل کردند، محل اقامت آنها راحت بود. با این حال، گزارش اس اس در مورد مرگ یاکوف به اختلافات مکرر بین دو زندانی شوروی و همراهان بریتانیایی وبی میل آنها اشاره کرد که او را به شدت افسرده کرد. به نظر می‌رسید که آخرین نیش اتهام انگلیسی‌ها مبنی بر اینکه ژوگاشویلی و کوکودین عمداً توالت عمومی را خراب کرده‌اند، بوده است. درست قبل از شب ۱۴ آوریل ۱۹۴۳ یاکوف از کلبه خود به سمت حصار سیم خاردار برقی اطراف خارج شد. طبق گزارش اس اس، یک نگهبان به او دستور توقف داد. وقتی او امتناع کرد، نگهبان با اطاعت از دستورات دائمی، آتش گشود و او را فورا کشت.
در حالی که مقامات در وایت هال منتظر ترجمه کامل گزارش اس اس بودند، با دیپلمات های آمریکایی در مورد ایده اطلاع رسانی به استالین درباره نحوه مرگ پسرش بحث میکردند. کنفرانس بین استالین، وینستون چرچیل و هری ترومن در پوتسدام در ژوئیه ۱۹۴۵ برای این منظور ایده آل به نظر می رسید. با این حال، پس از مطالعه کامل سند، وزارت امور خارجه به سرعت این طرح را رها کرد، و یکی از دیپلمات‌ها به این نتیجه رسید که او و همکارانش «فکر نمی‌کنند شواهد به [استالین] آرامش دهد و طبیعتاً ترسیم کردن آن برای ما نیزناپسند خواهد بود.
بنابراین با توجه به نزاع های انگلیس و روسیه که قبل از مرگ پسرش رخ داد. پرونده ژوگاشویلی بسته شد و محتویات آن تا سه دهه بعد محرمانه باقی ماند. در نتیجه روشن نیست که آیا استالین اصلا علاقه داشت و یا هرگز کشف کرد که واقعا پسرش چگونه مرده است؟ در نهایت نیز در ژانویه ۱۹۵۱، روزنامه دیلی تلگراف گزارشی درباره «یک مرگ» از نحوه کشته شده پسر استالین منتشر کرد.دوسال بعد از انتشار این گزارش استالین هم در گذشت.
ترجمه:احسان محرابی
گروه گزارش