“آژنگ نیوز”:سکه در ایران حکایتی پرفرازو نشیب دارد در دوران صفوی، بسیاری از سکه‌های رایج خارجی و عمدتاً اروپایی بودند. ضرابخانه‌های صفوی بدون هیچ منبع داخلی برای سکه‌های فلزات گرانبها، در عمل عمدتاً با فرآوری – ذوب و محدود کردن – سکه‌های وارداتی خارجی کار میکردند. در نتیجه، اگر ضرابخانه قیمتی را برای یک سکه خارجی کمتر از قیمت بازار تعیین کند، آنها متضرر می شدند. در این دوران بسیاری از فلزات گرانبهای وارد شده از امپراتوری عثمانی به صورت شمش های نقره به دست آمد. برخی از آنها به اشکال مختلفی بودند، معمولاً از جنس رئال‌های اسپانیایی یا رجکسدالدر هلندی، بودندکه تقریباً از نظر ارزش برابر بودند. به محض ورود به ایران، اغلب آنها را به ضرابخانه‌های ایروان، تبریز و تفلیس برده شده تا ذوب و به صورت سکه های عباسی و محمودی درآورده شوند.
در این زمان هر استانی سکه و نشان مسی خاص خود را داشت. آثاری که صفویان، افشاریان، زندیان و قاجارها بر روی سکه‌های مسی زده‌اند، تصاویر قدیمی ایرانی و همچنین حیواناتی به همین نام بوده است.
البته اغلب در پایان سال، علامت روی سکه تغییر می کرد. سکه‌های قدیمی به ضرابخانه تحویل داده میشدند، در آنجا ذوب شده، سکه‌های جدیدی ساخته میشدند و تا نوروز نشان جدیدی به آنها داده میشد. سکه‌های دارای علامت قدیمی معمولاً فقط معادل نیمی از سکه‌های دارای علامت سال جاری معتبر بودند.
به همین منظور، تا پایان سال، در حدود اسفندماه، از ارزش سکه‌های مسی قدیمی کاسته میشد، عملی که به شدت به فقرا که از این سکه ها استفاده میکردند،آسیب میرساند. با این حال، سکه های موجود اغلب به شدت فرسوده می شدند، تا جایی که علامت آنها در یک یا هر دو طرف اغلب از بین می رفت. این سایش سنگین نشان می دهد که این سکه ها برای دوره های طولانی در گردش بوده اند. سکه به عنوان بخشی از هویت جامعه بازتابی از اندیشه و گرایش سیاسی و مذهبی پادشاهان ایرانی بوده است.
نوشته روی سکه ها بیشتر در دو دسته شعائر مذهبی و عناوین مربوط به پادشاهی و سلطنت است. این عملکرد در دوره قاجاریه به طرز چشمگیری تغییر کرد. گاه آداب دینی بر سکه ها زیاد می شد و گاه عباراتی در معرفی شکوه سلطنت بیشتر می شد.
در زمان سلطنت ناصرالدین و مظفرالدین شاه قاجار،اگرچه نظام ضرب سکه اسماً پیرو نظام تهران بود، اما در عمل هر شهر دارای نظامی خودمختار بود و سکه‌های اکثر شهرها با مقادیر متفاوتی از خلوص نقره ضرب میشدند. مرکز سکه های ضرب شده در یزد بود، اما شهرهای اصلی ایران دوره قاجار یعنی مشهد، تبریز، اصفهان و شیراز و بویژه تهران نیز سکه های خود را ضرب میکردند.
سکه دوهزاردیناری،عصر مظفرالدین شاه قاجار
با تأسیس بانک شاهنشاهی ایران در سال ۱۲۶۸ خورشیدی، ایران شروع به استفاده سیستماتیک از پول کاغذی کرد. با پایان یافتن سلسله قاجار در دهه ۱۳۰۰خورشیدی، ایران در حال گذار به یک سیستم پولی مدرن بود که اساساً مبتنی بر پول کاغذی صادر شده توسط یک بانک تحت کنترل دولت بود، با نقشی فرعی برای سکه‌هایی که ارزش آنها از سوی دولت تعیین میشد. بدین ترتیب با کاهش ارزش سکه ها این رویداد یک گسست اساسی از سیستم پولی بود که برای قرن‌های طولانی حاکم بود – سیستم پیچیده و آشفته‌ای که جامعه ایران را دچار مشکلات جدیدی کرد.
گروه تاریخ