“آژنگ نیوز”:دستاوردهای فرهنگی ساسانیان را از طریق آثار به جامانده از آنان در ادبیات فارسی میانه و آثار هنری ساسانی میتوان دید. از جمله این دستاوردها پایه گذاری بازی چوگان است که به طور خاص منسوب به اردشیر اول مؤسس سلسله ی ساسانی میباشد. اولین راهنمای بازی شطرنج به آن شکلی که امروزه میشناسیم (بعدها اسپانیایی ها ملکه را جایگزین وزیر کردند) همچنین بازی تخته نرد در متون فارسی میانه بازمانده از ساسانیان به چشم می خورد. همچنین اولین تصاویر به جامانده از نیزه بازی سواره به عنوان یک ورزش و مبارزه، متعلق به قرن سوم میلادی در نقش رستم در استان پارس(فارس) قرار دارد.
این فعالیتها را از جمله توانایی هایی می توان برشمرد که ساسانیان در اواخر عهد باستان برای آنچه که آن را فرهنگ مینامیدند لازم می دانستند. علاوه براین ایران ساسانی از طریق مراوده با هندوستان آن زمان توانست سنت ادبی ادبیات حکمی(اندرزی) را در کنار ژانر ادبی نصایح الملوک توسعه دهد. متن ساسانی هزار افسان را که در حال حاضر متن اصلی آن موجود نیست میتوان از طریق ترجمه و اقتباسی کـه بـه عربی شده است اساس گردآوری افسانه های اسلامی قرون وسطی که به هزار و یک شب معروف است دانست.
از نظر فرهنگی میتوان گفت ساسانیان از بسیاری جهات پایه های خاورمیانه ی قرون وسطی و به تبع آن مدرن را بنا کردند. بسیاری از آداب و رسوم و مقررات که به دوران بعد ربط داده می شوند، ریشه در دوران ساسانی دارند. از نقطه نظر سازماندهی مذهبی، این نکته قابل ذکر است که آنچه که به عنوان نظام ملت در امپراطوری عثمانی از آن یاد می شود ابداع ساسانیان بود که در آن افراد بر اساس اعتقادات دینی خود دسته بندی می شدند و مجاز به اداره ی جوامع خود به صورت خودگردان بودند.
پرداخت مالیات سرانه (گزیدگ در فارسی میانه ، جزیه در عربی) به عنوان سمبل حمایت از افراد دیگر مذاهب (یهودیان، مسیحیان و احتمالاً بوداییان) نیز بر اساس سیستم مالیاتی همگانی ساسانیان است. اغلب نهادها و امور اداری دوران بعدی ریشه در زمان ساسانیان دارند.مانند واحد اداری جدید با عنوان «دیوان» که اهمیت ویژه ای داشت از آن جمله است. زرتشتیان در دوره ی ساسانیان الگوهایی را پایه گذاری کردند که از میان آنها الگوی «وقف» که همان اهدای زمین با نیت نیکوکاری است .
عظمت شاهان، خرد و توانمندی ایشان توسط خلفای عرب تقلید شد و نام خسرو ، کسری، لقب حاکم گردید. ساسانیان همچنین مفهوم ایران را رواج دادند که بعد ها سلسله های مختلف ایران آن را رواج دادند و استفاده کردند و در دوران پیش از مدرنیته به منظور ایجاد قالب یک کشور مدرن کاربرد داشت. ضرب سکه حکومت اجرایی و مؤسسات ساسانیان پس از براندازی حکومت آنها تیز همچنان باقی ماندند و مانند میراثی برای خاور میانه ی جدید به جا ماندند.
منبع
از جیحون تا فرات (ایرانشهر و دنیای ساسانی)، تورج دریایی، خداداد رضاخانی، ترجمه مریم بیجوند، ص ۱۰، تا ۱۲ و ۶۸
گروه تاریخ