“آژنگ نیوز”:درباره وابستگی سید حسن تقی زاده به انگلیس نکات مختلفی مطرح شده است .از آن جمله منوچهرسعیدوزیری از سردبیران روزنامه اطلاعات در کتاب خاطراتش تحت عنوان جستجودرگذشته به پرسش خود از سیدحسن تقی زاده درباره ارتباطش با انگلیسیهاو حرف وحدیثهایی از وابستگی وی به دولت انگلیس اشاره می کند، تقی زاده در پاسخ می گوید:
“اولا این توطئه خارجیهاست که خدمتگزاران این مملکت رابا این قبیل شایعات بدنام کنندونگذارندمردم به خادمین خوداعتمادداشته باشند.ثانیامساله من برمی گرددبه پناه بردن من به سفارت انگلیس در موقع کودتای محمدعلی میرزاکه مجلس را به توپ بست وآنهمه فجایع ببار آورد.خوب هرکس را که گرفت کشت.مگر میرزا جهانگیرخان مظلوم را نکشت؟مگر ملک المتکلمین را نکشت؟ اوبا من بیش از همه اینهاخصومت داشت.
خب اگر به سفارت انگلیس پناه نبرده بودم مرا هم کشته بود.مگر من کار غلطی کردم که خودم رااز دست آن ظالم نجات دادم.؟ پس آن همه آدم که آمدنددر سفارت متحصن شدندوبالاخره مشروطه گرفتند همه نوکر انگلیس بودند؟..
من خودم می دانم که نوکرهیچکس نیستم وفقط نوکرایرانم واین کافیست.”
سعید وزیری در باره مرگ تقی زاده می نویسد:
“بهنگام مرگ تقی زاده از رجال مملکت حتی کسانی که اظهار ارادت به وی می کردندهیچکدام جز دوسه نفرجنازه اورا تا سرقبرمشایعت نکردند.من با تعجب ازتیمسار پاکروان که یکی از آن دوسه نفر بودندپرسیدم پس این مریدهای سیاسی وغیرسیاسی این مرد کجا هستند؟ آهسته گفت:
ازترس شاه نیامده اند،چون شاه از تقی زاده خوشش نمی آمد.”
منبع:مشروطیت از زبان تقی زاده
نوشته محمودتربتی سنجابی
گروه تاریخ