“آژنگ نیوز”:در تاریخ ایران باستان تاج نامه جایگاه ویژه ای در میان متون دارد.در کتاب های عربی به مطالبی بر می خوریم که از التاج یا کتاب التاج نقل شده است و ابن ندیم به نام کتاب التاج وما تفائت فیه ملوکهم نام برده و آن را از زمره کتاب های تاریخ و داستان های صحیح ” یاد کرده، ولی از مترجم آن ذکری به میان نیاورده است. در جای دیگر، در میان آثار ترجمه شده ابن مقفع، از کتاب التاج فی سیره أنوشروان یاد کرده است. قطعه ای از این کتاب به ترجمه عربی در دست است که در آن از آداب بار نوروزی و سخنرانی های بزرگان مانند رئیس دبیران (دبیر بد)، موبدان موبد، وزیر بزرگ، رئیس سپاه (ارتشتاران سلار) خطاب به شاه و پاسخ شاه به آنان سخن رفته است.
ابن قتیبه نیز هشت قطعه از کتاب التاج را نقل کرده است. که نمی دانیم از همان کتاب مذکور است یا از کتاب دیگری به همین نام، این قطعات همگی درباره آیین مملکت داری و رسوم درباری است. دو قطعه از این قطعات بخش هایی از نامه خسرو پرویز خطاب به پسرش شیرویه درباره سپاه است. قطعه سوم و چهارم و پنجم به ترتیب اندرز خسرو پرویز است به دبیر و خزانه دار و پرده دار خویش،قطعه ششم متضمن گفتار حکیمانه یکی از پادشاهان است در تعیین وظایف شاهی. قطعه هفتم اندرز یکی از شاهان باستانی است به وزیر خود درباره مشورت و قطعه هشتم خطابه حکمت آمیز دبیری است در برابر شاه علاوه بر ابن قتیبه، عامری نیز دو قطعه از کتاب التاج را نقل کرده که هر دو در موضوع مشورت شاه است.
از همه این منقولات چنین بر می آید که کتاب التاج مشتمل بر دستورهای اخلاقی درباره اداره مملکت بوده است. از سوی دیگر، مسعودی کتابی را توصیف می کند که آن را در نزد یکی از خاندان های اشراف ایرانی در شهر استخر فارس دیده است. به قول وی، این کتاب مشتمل بر علوم گوناگون ایرانیان و اخبار دادگستری و عمارات و سیاست آنان بوده است. مسعودی آن را متفاوت از خدای نامه و آیین نامه و گاه نامه و غیره دانسته است.
به گفته وی، این کتاب تصویر شاهان ساسانی را در برداشته است که آنها را در روز وفات هر کدام از آنان کشیده بودند. به قول وی، این کتاب را از روی آنچه در خزائن شاهان ایران یافت شده بود، در نیمه جمادی الاخر سال ۱۱۳ هجری نوشته و برای هشام بن عبدالملک بن مروان به عربی ترجمه کردند. می توان احتمال داد که در این کتاب، علاوه بر تصویر و شرح احوال شاهان، کلمات قصاری نیز از آنان نقل شده بوده و ترجمه عربی این مطالب است که در کتاب های عربی به صورت نقل قول از کتاب التاج آمده است
تاج نامه در دوران اسلامی مورد علاقه ادبای اسلامی قرار گرفت و کتاب هایی با این نام به عربی تألیف گردید که معروف ترین آنها کتاب التاج منسوب به جاحظ است. دو قطعه از کتاب التاج تألیف ابوعبیده معمر بن المثنی تمیمی را ابن عبدربه آورده است.
تاریخ ادبیات ایران پیش ازاسلام نویسنده:احمد تفضلی
گروه تاریخ