“آژنگ نیوز”: اقتصاد دونات چیست؟ که قرار است ما را نجات دهد.یکی از مهمترین چالش های قرن بیست و یکم بشریت برآورده کردن نیازهای همه افراد با امکانات سیاره زمین است.
به عبارت دیگر، برای اطمینان از اینکه هیچ کس در زمینه بهره گیری ازضروریات زندگی محروم نمی ماند (از غذا و مسکن گرفته تا مراقبت های بهداشتی و فعالیتهای سیاسی)، همچنین، اطمینان حاصل شود که در مجموع فشار خود را بر سیستم های حامی حیات زمین(مانند تداوم یک آب و هوای پایدار، خاک حاصلخیز، و یک لایه محافظ ازن)که اساساً به آنها وابسته هستیم بیش از حد نمی کنیم .برای موفقیت در این چالش اقتصاد دونات وارد عرصه شده و قرار است به عنوان قطب نما برای پیشرفت بشر در این قرن عمل کند.
در آوریل ۲۰۲۰، در طول موج اول کووید-۱۹، دولت شهرآمستردام اعلام کرد که با پذیرش تئوری “اقتصاد دونات” از بحران نجات می یابد وهمچنین از بحران های آینده نیز اجتناب می کند. این نظریه که توسط اقتصاددان بریتانیایی کیت راورث در کتابی در سال ۲۰۱۷ارائه شد، استدلال می‌کند که تفکر اقتصادی قرن بیستم برای مقابله با واقعیت قرن بیست و یکم سیاره‌ای که در آستانه فروپاشی آب و هوا است، مجهز نیست. هدف ما باید به جای برابر دانستن تولید ناخالص داخلی رو به رشد با یک جامعه موفق، تطبیق کل زندگی انسان در آنچه راورث آن را «نقطه شیرین» بین «بنیاد اجتماعی» می‌نامد، است.این نقطه یعنی جایی که همه چیزهایی را که برای داشتن یک زندگی خوب نیاز دارند، موجود است
دونات از دو حلقه متحدالمرکز تشکیل شده است: یک پایه اجتماعی، برای اطمینان از اینکه هیچ کس در تامین ملزومات زندگی و یک سقف زیست محیطی دچار مشکلی نمی شود.از دیگر سو باید اطمینان حاصل شود که بشریت به طور جمعی از مرزهای سیاره ای که از سیستم های حامی حیات زمین محافظت می کنند، تجاوز نمی کند. بین این دو مجموعه مرز، فضایی به شکل دونات قرار دارد که هم از نظر زیست محیطی امن و هم از نظر اجتماعی عادلانه است: فضایی که بشریت می تواند در آن شکوفا شود.
این اولین بار است که یک شهر بزرگ سعی می کند نظریه دونات را در سطح محلی عملی کند، اما آمستردام تنها نیست. راورث می‌گوید درخواست‌های زیادی از سوی رهبران شهرداری و سایرین دریافت کرده است که به دنبال ایجاد جوامع انعطاف‌پذیرتر در پی کووید-19 هستند. اکثریت شورای شهر کپنهاگ تصمیم گرفتند در ماه ژوئن از آمستردام پیروی کنند، همانطور که منطقه بروکسل و شهر کوچک دوندین نیوزلند در سپتامبر و نانایمو در بریتیش کلمبیا در دسامبر انجام دادند. در ایالات متحده، پورتلند.در حال آماده شدن برای عرضه نسخه خود از دونات است .اینک این تئوری تعدادی از طرفداران برجسته را به خود جذب کرده است. در ماه نوامبر، پاپ فرانسیس «تفکر تازه» او را تأیید کرد، در حالی که سر دیوید آتنبورو طبیعت‌شناس مشهور بریتانیایی در آخرین کتاب خود، زندگی در سیاره ما، فصلی را به دونات اختصاص داد و آن را «قطب‌نمای گونه انسان برای خرکت به سوی یک آینده پایدار خواند.
راورث نظریه خود را در مورد دونات به صورت مقاله در سال ۲۰۱۲ و بعداً به عنوان کتاب در سال ۲۰۱۷ منتشر کرد که از آن زمان به ۲۰زبان ترجمه شده است. این تئوری سیاست ها یا اهداف خاصی را برای کشورها تعیین نمی کند. این امر مستلزم این است که ذینفعان تصمیم بگیرند که چه معیارهایی آنها را در داخل دونات قرار می دهد – برای مثال محدودیت انتشارگازهای گلخانه ای یا پایان بی خانمانی. او می‌گوید که فرآیند تعیین این معیارها اولین گام برای تبدیل شدن به یک اقتصاد دونات است.
راورث استدلال می کند که هدف ورود به دونات باید جایگزین تلاش دولت ها و اقتصاددانان برای رشد بی پایان تولید ناخالص داخلی شود. او می‌گوید: نه تنها زمانی که ما مجموعه داده‌های دیگر برای اندازه‌گیری رفاه اقتصادی و اجتماعی داریم، نه تنها اولویت تولید ناخالص داخلی بیش از حد متورم می‌شود، بلکه رشد بی‌پایان که توسط منابع طبیعی و سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود، ناگزیر زمین را از محدودیت‌هایش فراتر خواهد برد.مشابه این وضعیت می تواند در بدن اسنان اتفاق بیا فتد. وقتی به سلامت فکر می کنیم، و به چیزی فکر می کنیم که تلاش می کند بی انتها در بدن ما رشد کند، بلافاصله متوجه می شویم: این یک سرطان است.
در نگاه اول،دونات می تواند انتزاعی به نظر برسد و انتقاداتی را به خود جلب کرده است. برخی محافظه کاران می گویند مدل دونات نمی تواند با توانایی اثبات شده سرمایه داری برای رهایی میلیون ها نفر از فقر رقابت کند. برخی از منتقدان چپ می‌گویند ماهیت غیرسیاسی این دونات به این معنی است که در مقابله با ایدئولوژی و ساختارهای سیاسی که از اقدامات اقلیمی جلوگیری می‌کنند، شکست خواهد خورد.
اما برخلاف این نظرات ،شهرها فرصت خوبی برای اثبات اینکه دونات می تواند در عمل تغییراتی ایجاد کند، ارائه می دهند. در سال ۲۰۱۹، C40، شبکه‌ای متشکل از ۹۷شهر با تمرکز بر اقدامات اقلیمی، از راورث خواست تا گزارش‌هایی درباره سه گروه از اعضای خود – آمستردام، فیلادلفیا و پورتلند – ایجاد کند که نشان دهد آنها چقدر از زندگی در داخل دونات فاصله دارند. آمستردام با الهام از این روند تصمیم گرفت آن رااجرا کند. شهر یک “استراتژی دایره ای” ترسیم کرد که اهداف دونات را با اصول “اقتصاد دایره ای” ترکیب می کند، که باعث کاهش، استفاده مجدد و بازیافت مواد در کالاهای مصرفی، مصالح ساختمانی و غذا می شود. هدف سیاست ها حفاظت از محیط زیست و منابع طبیعی، کاهش طرد اجتماعی و تضمین استانداردهای خوب زندگی برای همه است. ون دورنینک، معاون شهردار، می‌گوید این دونات یک مکاشفه بود. او می‌گوید: “من در زمان تاچر، در زمان ریگان، با این ایده بزرگ شدم که هیچ جایگزینی برای مدل اقتصادی ما وجود ندارد. اما باید اعتراف کرد اقتصاد دونات امیدواری ایجاد کرد..بله یک جایگزین وجود دارد! اقتصاد یک علم اجتماعی است نه طبیعی. توسط مردم اختراع شده است و مردم می توانند آن را تغییر دهند.”
مترجم:احسان محرابی
گروه گزارش