“آژنگ نیوز”: تاریخچه اعزام دانشجویان ایرانی به خارج برای تحصیل ُدر ممالک خارجه در ایران دارای سابقه ای طولانی است و به ۱۱۷۰ خورشیدی یعنی ۲۳۰سال قبل باز میگردد.این اقدام به دلیل ضرورت بهره گیری از دانش روز بود.
در این زمان عباس میرزا ولیعهد فتحعلی شاه پس از شکستهای نظامی مداوم واز دست رفتن بخشهایی از شمال غربی کشور و نیزبخشهای از شرق مانند هرات؛به فکر چاره افتاد و پس از همفکری با میرزا عیسی قائم مقام ،یگانه چاره را تربیت متخصصین فنی برای بهبود وضع نظامی و صنعتی ایران دانست.
بدنبال این تصمیم دو تن از جوانان ایرانی به نامهای محمد کاظم و میرزا بابای افشار در سال۱۲۲۵قمری روانه انگلستان شدند.
دومین هیئت اعزامی به خارج در سال ۱۲۳۱قمری راهی انگلیس شدند،اعضاء این هیئت عبارت بودند از:میرزا رضا صدیه دار برای تحصیل توپخانه ،میرزا جعفر برای تحصیل مهندسی،میرزا جعفر برای تحصیل شیمی،میرزا صالح برای تحصیل زبان انگلیسی و بالاخره محمدعلی چخماق ساز به منظور یاد گرفتن قفل و کلید سازی.
سومین و چهارمین دسته اعزامی از جهت تکمیل کادر تدریس مدرسه دارالفنون در دو گروه ۵ و۴۳ نفری به فرانسه فرستاده شدند. البته در ان زمان اقدامات جسته و گریخته ای صورت می گرفت.
اما پس از انقلاب مشروطیت اعزام دانشجو جنبه سیستماتیک ،رسمی و برنامه ریزی شده ای به خود گرفت.دراردیبهشت ماه سال 1290 خورشیدی قانونی از تصویب مجلس گذشت که به موجب آن دولت موظف بود سالانه سی تن از محصلین را برای فراگیری “معلمی،فنون نظامی،فلاحت،مهندسی،راه،حرف و صنایع و شیمی”به اروپا اعزام نمایند.
اجرای این قانون فقط در همان سال میسر شد.چراکه بروز جنگ جهانی اول مانعی در این راه ایجاد کرد.پس از پایان جنگ اول کار فرستادن دانشجو به خارج از سر گرفته شد.در خرداد ماه ۱۳۰۷ خورشیدی و در دوران رضا شاه برای تجدید سازمان ارتش و فراگیری فنون نظامی شصت نفر دانشجو به خارج اعزام کردند .
در نهایت نیز در اول خرداد ۱۳۱۳ خورشیدی قانون اعزام محصل به خارجه به تصویب رسید. در مفاد این قانون محل تامین اعتبار و بودجه اعزام دانشجو به خارج هم مشخص شده بود. بر اساس ماده واحده مصوب مجلس شورای ملی عنوان این قانون “قانون افزایش صدی پنجاه بر قیمت تذکره های عبور واختصاص عوائد آن به مخارج مدارس ایرانیان در خارجه”بود .
همچنین برای اعزام دانشجویان مقررات و استانداردهایی در نظر گرفته شده بود. به همین جهت برای هر فردی که قرار بود به منظور تحصیل به خارج اعزام شود یک پرونده با عنوان”دفتر محصل” تشکیل شده بود.
در این پرونده مشخصات فردی و میزان نمرات هر فرد درج شده بود. اعزام دانشجویان و بازگشت آنان به ایران، موجب انجام اقداماتی در جهت سازماندهی و برنامه ریزی برای کشور ،توسط همین دانشجویان خارج رفته گردید.
گروه تاریخ