“آژنگ نیوز”:در ایران باستان انتقال دانش با ترجمه متن های فلسفی ؛به عنوان از اولین گامها در زمینه افزایش آگاهی از دانستنیهای روز ،رایج بوده است .ایرانیان از دیرباز به دانش فلسفه توجهای ویژه داشتند، به طوری که از دوره هخامنشی و سپس اشکانی و دوره سلوکی با مطالب فلسفی برگرفته از یونانیان آشنا بودند، با این همه اوج پیشرفت این رشته از علوم در روزگار ساسانی، به ویژه به واسطه نهضت علمی و فرهنگی ایجادشده در این دوره بود.
برایند این رویکرد به دانش فلسفه و علوم وابسته به آن، یکی طرح تدوین آثار فلسفی نظیر شکند گمانیگ وزار، گجستک ابالیش، پس دانشن کامگ و فصولی از دینکرد بود که هرچند تألیف نهایی آنها در سده های سوم تا پنجم هجری انجام یافت، باری هسته اصلی آنها برگرفته از اندیشه های فلسفی مندرج در اوستا و متن های روزگار ساسانی و پیش از آن بود؛ و دو دیگر ترجمه آثار فلسفی در دوره شاپور و خسرو انوشیروان از سریانی و یونانی به پهلوی بود.
اشتیاق خسرو انوشیروان به فلسفه و منطق زبانزد تاریخ نگاران غرب و شرق بود. او که به احتمال بسیار با زبان سریانی آشنایی داشت، نزد یکی از دانشمندان سریانی به نام اورانیوس”، فلسفه می آموخت. افزون بر این، یکی از مسیحیان نسطوری،به نام پولس پارسی”، کتابی در منطق ارسطو به زبان سریانی برای خسرو انوشیروان تألیف کرده بود. او به ظاهر جانشین ماربها، مطران نصیبین، بوده است.
آگاثیاس ضمن اظهار شگفتی از آگاهی خسرو انوشیروان از عقاید ارسطو و افلاطون، گزارش داده است که وی فرمان داد تا کتاب های یونانی را برایش به پهلوی ترجمه کنند یکی از رویدادهای مهم که به نهضت علمی دوران ساسانی یاری رسانید و در کار ترجمه اندیشه های فلسفی یونانی به فارسی میانه تأثیر گذاشت، تعطیلی مدارس فلسفی آتن و اسکندریه، به فرمان یوستی نیانوس در سال ۵۲۹م، به دلیل تعصبات دینی او، و از پی آن پناهندگی گروهی از فلاسفه مدرسه آتن به دربار ایران بود.
خسرو انوشیروان از این گروه – که از مروجان اندیشه های نوافلاطونی بودند – استقبال فراوان کرد. خسروپرویز با این فلاسفه حلقه های فلسفی تشکیل می داد و با آنان به بحث پیرامون مسایل فلسفی می پرداخت.
یکی از آن فلاسفه به نام پریسکیانوس، رساله ای با عنوان «پاسخ های پریسکیانوس به تردیدهای شاهنشاه خسرو» تألیف کرد که ترجمه بخشی از آن به زبان لاتینی موجود است بنابر تاریخ ابوالفداء شاپور، پسر اردشیر، در گردآوری و ترجمه کتابهای فلسفی یونانی اهتمام بسیار می ورزید. بنابر الفهرست بسیاری از کتاب های منطق و پزشکی در این دوره به پهلوی ترجمه شد. این آثار را سپس عبدالله ابن مقفع از پهلوی به عربی برگردانید.
گروه تاریخ