به گزارش “آژنگ نیوز”مهرتاش استاد موسیقی و بازیگری، زاده ۶ اردیبهشت ۱۲۸۳ تهران — درگذشته ۱۶ فروردین ۱۳۵۹ تهران است.وی که نام اصلی‌اش اسماعیل قره‌گوزلو از ایل خلج بود، تحصیلاتش را در مدرسه دارالفنون گذراند. او سپس به موسیقى روى آورد و براى فراگیرى تار نزد درویش‌خان رفت و بعد از آن مدتى نزد داوود شیرازى و علینقى وزیرى به مشق موسیقى پرداخت. وی کلاسهایى جهت تعلیم تار، فن بیان و هنرپیشگى تأسیس کرد و حدود ۴۵۰ آهنگ مختلف براى مناسبت‌هاى گوناگون ساخت و براى ضبط آنها بر روى صفحه، به بغداد و قاهره سفر کرد.
از شاگردانش، ملوک ضرابى، محمد منتشری، محمدرضاشجریان و عبدالوهاب شهیدی را می‌توان نام برد.
وى در زمینه نمایشنامه نیز فعالیت داشت و نمایشنامه‌هایى تا قبل از ایجاد کلوپ و جامعه باربد، در منازل اجرا می‌کرد، از جمله: «بچه سه قلو» «دو ارباب و دو نوکر» «ابهت الممالک» «انوشیروان عادل» «دکتر ریاضیدان».
مهرتاش در سال ۱۳۰۵ جامعه باربد را تأسیس کرد و خود در آنجا تار می‌نواخت. او با خوانندگانى مانند ملوک ضرابى و ادیب خوانسارى همکارى داشت و از قطعات موزونى که اجرا کرده :
: آنان که خاک را به نظر کیمیا کنند / آیا بود که گوشه ی چشمی به ما کنند
شیوه‌ی تدریس آواز در کلاس‌های اسماعیل مهرتاش به گونه‌ای بوده که خوانندگان بزرگی به موسیقی ایران تقدیم کرده و جالب این که هیچ کدام از این خوانندگان شبیه به هم نمی‌خوانند.
آموزش آواز ایرانی در سده اخیر تغییرات قابل ملاحظه‌ای داشته است ولی چرخه آموزشی که به صورت مستمر و مداوم باعث نخبه پروری در امر خوانندگی آواز اصیل شده باشند خیلی کم است. با بررسی اساتیدی که به امر آموزش هنرجویان در این سال‌ها پرداخته‌اند شاید بتوان فقط به نام اسماعیل مهرتاش رسید که هنرجو پروری را از مراحل ابتدایی تا مراحل پیشرفته و سطح یک اجرایی، در دستور کار خود قرار داد. به گفته اساتید مختلف از جمله جواد بدیع زاده، عبدالعلی وزیری و عبدالوهاب شهیدی؛ اسماعیل مهرتاش در امر آموزش زحمات و ابتکارات زیادی را در کارنامه خود داشته است. لذا ضروریست در مورد نحوه آموزش مهرتاش تحقیقات دقیقی صورت گیرد تا علل موفقیت ایشان در امر آموزش شفاف‌تر شود و بتوان از آن به عنوان الگویی برای آموزش آواز ایرانی استفاده کرد. با تامل بر شیوه تدریس مهرتاش، به چند نکته مهم خواهیم رسید:
نخست: مهرتاش به خوبی می‌دانست برای آموزش آواز به هنرجویان مبتدی می‌بایست به مانند علوم دیگر الفبای آوازی خاصی را برای خود و هنرجویان ایجاد کند و با همین ذهنیت دست به ابتکاری بزرگ زد و ردیف آوازی که مورد تایید بزرگان زمان خود بود را خلق کرد تا با استفاده از آن بتواند تمام نکات و فنون صدایی و تحریری که برای هنرجویان از سطح مبتدی تا عالی مورد نیاز است را در آن بگنجاند. همین نوآوری باعث می‌شد ردیف‌های آوازی و شیوه آوازی او این قابلیت را داشته باشد تا هنرجو بتواند سال‌ها از آن خوشه چینی کند و همچنان به پیشرفت خود در آن مکتب ادامه دهد. این مهم در آموزش‌های آوازی دیگر که در آن زمان بود، وجود نداشت و باعث می‌شد هنرجو بعد از چند سال احساس کند آنچه که باید دریافت کند را گرفته و دیگر این آموزش‌ها باعث پیشرفت او نخواهد شد و استاد خود را عوض می‌کرد. از دل الفبای آوازی (ردیف آوازی) مهرتاش بزرگانی پرورش یافتند که آینده موسیقی آوازی ایران را در دست گرفتند، اساتیدی چون عبدالوهاب شهیدی، برادران وفایی، محمد منتشری، محمد رضا شجریان، محمد ملک مسعودی و… .
دوم: نکته دیگری که مهرتاش در آن زمینه نوآوری کرده بود اینکه به خوبی دریافته بود در امر اجرای آواز فقط صدا و خوب خواندن ملاک نیست و صدا و فیزیک خواننده باید به نوعی دارای مهارت بازیگری و فن بیان هم باشد. و از هنرجویان آوازی خود در اجراهای صحنه‌ای تئاتر، نیز استفاده می‌کرد و شاگردانی چون شهیدی، وفایی، منتشری، شجریان، شفیعی در این تئاترها به صورت کاملا عملی و حرفه‌ای به اندوخته‌های آوازی خود می‌افزودند.
این دو نکته کلیدی باعث می شد هر هنرجویی که با مهرتاش و آموزش‌های او آشنا شود، بتواند سال‌های زیادی در همین سیستم آموزش بماند و علم آموزی کند. سیستم آموزشی که مهرتاش راه اندازی کرده بود آمیزه‌ای از هنرهای اصیل و مدرن بود تا هنرجویان با اتکا به اصل و ریشه هنری ایران زمین بتوانند ابتکاراتی را به وجود بیاورند و بر اساس همین موضوع بود که هیچ کدام از شاگردان مهرتاش شبیه هم نمی‌خواندند و هر کدام سبکی را برای خود خلق کردند.
در این بین یکی از شاگردان مهرتاش که هم در زمینه آواز و هم تئاتر همراه همیشگی مهرتاش بود محمد منتشری است. با توجه به این همراهی، محمد منتشری مهارت‌های آوازی و اجرایی این سیستم آموزشی را به خوبی درک کرده است و با تجربیاتی که در این مسیر کسب کرده می‌تواند برای هنرجویانی که مشتاق آواز هستند آموزگاری ویژه باشد. محمد منتشری نیز به مانند استادش اسماعیل مهرتاش، ردیف‌های آوازی مهرتاش را به هنرجویان آموزش می‌دهد. البته نوع تدریس ایشان به هنرجویان مبتدی و دوره مقدماتی با هنرجویان و پیشرفته و دوره عالی متفاوت است و بسته به سطح هنرجو، آموزش را انجام می‌دهد.
گروه تاریخ