“آژنگ نیوز”:نگاهی داریم به موضوع تغییر ساعت در ایران از گذشته تا امروز.در سال ۱۳۵۵ از سوی دولت وقت اعلام شد که ساعت کار تمام مردم ایران تغییر می کند .هم چنین اعلام گردید ،تغییر ساعت کار برای صرفه جویی در مصرف نیرو است .این برای اولین بار بود که در ایران به جای تغییر ساعت کار ،ساعت ها را جلو می کشیدند .
اولین اقدامات
در این سال وزارت نیرو پیشنهادی تسلیم هیئت دولت کرد که بر اساس آن ساعت در ایران و در دو فصل بهار و تابستان یک ساعت جلو کشیده شود و به این ترتیب عملاً ساعت شروع و خاتمه کار تمام مردم ایران تغییر خواهد کرد. این پیشنهاد پس از مطالعات بسیار توسط کارشناسان وزارت نیرو تهیه شده بود و انتظار می‌رفت که دولت نیز با آن موافقت کند.
در حقیقت از فصل بهار که مصرف برق در سراسر کشور افزایش می‌یافت، این طرح به مرحله اجرا در می‌آمد .مطالعات کارشناسان وزارت نیرو نشان داده بود که با تغییر ساعت در ایران در هر شبانه روز حدود نیم میلیون کیلووات ساعت تفاوت مصرف انرژی خواهد بود و تعداد زیادی از مشکلات ،لز جمله موضوع کمبود انرژی کاهش خواهد یافت. مطالعات همچنین نشان می‌داد که تغییر ساعت در ایران سبب خواهد شد که زندگی مردم در سراسر کشور یک ساعت زودتر شروع شد ه ویک ساعت زودتر خاتمه یابد. بدین ترتیب به طور مثال ساعت خواب اکثریت خانواده‌های ایرانی که حدود ده و نیم شب بود. پس از اجرای طرح جدید خانواده های مذکور باید ساعت نه و نیم به خواب می رفتند. به این ترتیب پیش بینی می‌شد در مصرف برق صرفه جویی خواهد شد. با جلو کشیدن ساعت در ایران، مدارس دانشگاه ها ،مغازه ها ،ادارات ،موسسات و کارخانه ها یک ساعت کار خود را زودتر شروع می‌کردند .
تقلید از نمونه خارجی
در آن زمان برای توجیه این طرح عنوان می‌کردند که در برخی از کشورهای خارجی نیز جلو و یا عقب کشیدن ساعت اجرا می‌شود به عنوان نمونه در انگلستان ساعت ها در آغاز زمستان یک ساعت به عقب کشیده می شد. دلیل این تصمیم آن بود که تاریکی زمستان طولانی بوده و همین تاریکی موجب بروز اشکالات و از جمله تصادفات شده و دولت انگلستان برای پرهیز از آن در فصل زمستان ساعت کشور رسمی کشور را یک ساعت به عقب می کشد .
در سال ۵۵ همچنین عنوان شد که با اجرای این پیشنهاد ،برنامه های تلویزیونی و رادیویی نیز تغییر کرده و این برنامه‌ها با ساعت جدید تطبیق داده شود. قرار بود ساعت در پایان فصل تابستان مجدداً به عقب کشیده و به صورت معمول بازگردد .برای روشن تر شدن مطلب باید به این نکته اشاره کرد که در سال ۱۹۱۳ میلادی مطابق با1291 شمسی به علت توسعه روز افزون روابط تجارتی بین کشورهای دنیا کمیسیونی از منجمین کشورهای بزرگ جهان در ورسای فرانسه تشکیل شد.
در این کمیسیون پس از بحث های فراوان بر سر ساعت ،قرار شد که استوای کره زمین را به وسیله ۲۴ دایره نصف النهار به بیست و چهار قسمت مساوی تقسیم کنند و هر قسمت را یک قاچ می نامند. طبق همان قرارداد مرکز قاچ اول را که گرینویچ در آن واقع است مبدا ساعت قانونی دنیا قرار دادند و به ازاء هر ۱۵ درجه به طرف شرق یا به طرف غرب به یک ساعت زیاد یا یک ساعت کم کنند. با توجه به آن قرارداد است که ساعت رسمی ایران با ساعت گرینویچ سه ساعت و نیم اختلاف دارد. باز هم به موجب همان قرارداد ورسای ساعت پایتخت هر مملکتی به شرط آن که مملکت زیاد بزرگ نباشد مثل آمریکا یا روسیه ساعت رسمی آن مملکت تلقی شد.
مثلا در مورد ایران ساعت تمام شهرها کشور ما مطابق ساعت تهران ،سه ساعت و نیم با گرینویچ اختلاف دارد. باید یادآوری کرد که این ساعت که به نام ساعت رسمی و قانونی است، با ساعت حقیقی یا ساعت متوسط یا ساعت نجومی ارتباطی ندارد. ولی با در دست داشتن یکی از آنها می توان دیگری را به دست آورد .
تعییر ساعت عملی شد
به این ترتیب در سال‌های گذشته(قبل از 1355) اکثر کشورهای بزرگ و صنعتی جهان در تابستان برای استفاده بیشتر از نور خورشید و صرفه جویی در مصرف برق در تابستان یک ساعت ،ساعت را جلو برده و اسم آن را ساعت تابستانی می گذارند. این همان کاری است که سابقا تابستانها در ادارات ایران معمول بود و در حقیقت آنها یک ساعت کار روزانه را زودتر شروع کرده و یک ساعت نیز زودتر خاتمه می دادند .
این اقدام در همان زمان نیز مخالفان متعدد ی داشت .از جمله مطلبی با عنوان” در ساعات کار تجدید نظر کنیم “در ۲۳ اسفند ماه ۱۳۵۵ در روزنامه اطلاعات منتشر شد که در آن آمده بود: طبق بررسی دقیق آماری ثابت شده که کار فعال سازمان های اداری که از ساعت ۸ صبح شروع و تا ۴ بعد از ظهر ادامه پیدا می کند هرگز از ساعت هشت و نیم زودتر شروع نمی شود.
کارمندان در ساعت ۸ و ۹ کار خود را شروع و تا ۱۱ ونیم امکان دارد به صورت یکنواخت فعالیت خود را انجام دهند . از همان ساعت ۱۱ و نیم بعد کارکنان به دلیل خستگی، بازده کاریشان کاهش می یابد. از ساعت یازده و نیم تا دو نیز به خوردن نا هار و نوشیدنی وصرف چند فنجان چای اختصاص می یابد.
به این ترتیب برای شروع کار فعال و تا ساعت ۲ بعد از ظهر باید صبر کرد. از ساعت ۲ بعد از ظهر تا ساعت سه و نیم بعد از ظهر نیز کار فعال شروع می‌شود و از ساعت سه و نیم به بعد باید میز ها را مرتب کرد و پرونده ها جابجا کرد تا ساعت ۴ بعد از ظهر برسد . به این ترتیب پیشنهاد می‌شود که به جای جابجا کردن ساعت،زمان آغاز به کار ادارات دولتی در ساعت ۶ صبح قرار دهند.
تغییر ساعت در دوران جدید
این طرح در سال 1357 و پس از انقلاب اسلامی اجرا نشد.تا اینکه مجددا در سال ۱۳۷۰ هیئت وزیران ایران مصوبه‌ای را به تصویب رساند که طی آن ساعت رسمی کشور همه ساله در اول فروردین یک ساعت جلو کشیده شود و در سی و یکم شهریور به حالت اول بازگردد. اما بار دیگر دولت در اسفند ماه سال ۱۳۸۴ این مصوبه را ابطال نمود. مسئولان وقت دولت، در زمان اعلام این تصمیم دولت اعلام نمودند که بررسی کارشناسانه‌ای مبنی بر این که تغییر ساعت در کشور منجر به صرفه‌جویی در مصرف انرژی در کشور شده باشد، وجود ندارد. همچنین دلیل لغو مصوبه قبلی هیئت دولت «سردرگمی بخش‌های زیادی از جامعه در اثر تغییر ساعت رسمی کشور» و «عدم وجود بررسی‌های دقیق و کارشناسانه برای تأیید صرفه جویی در مصرف برق با روش تغییر ساعت» اعلام گردید.
اما اصرار به تغییر ساعت منجر به این موضوع گردید که در سال‌های ۱۳۸۵ و ۱۳۸۶ نمایندگان مجلس شورای اسلامی، طرح‌هایی را در دستور کار خود قرار دادند تا دولت را مکلف به تغییر ساعت رسمی کشور در شش‌ماهه نخست سال نمایند.البته این طرح‌ها به‌صورت قانون در نیامدند. این در حالی بود که منابع مختلف پیشنهادهای مختلفی، هم‌چون تاریخ‌هایی جدید برای آغاز و پایان تغییر ساعت در سال را مطرح می‌کردند
تا اینکه در نهایت در روز ۳۱ مرداد ۱۳۸۶ قانونی مشتمل بر یک مادهٔ واحده مبنی بر تغییر ساعت رسمی کشور به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. لازم به یاد آوری است که اکنون هفتاد و هفت کشور جهان با استفاده از این تکنیک، ساعات رسمی خود را تنظیم می‌کنند. اما زمان جلو و عقب کشیدن ساعت در این کشورها یکسان نیست.
بنا بر این قانون، ساعت رسمی کشور «ایران» هر سال در ساعت ۲۴ روز اول فروردین، یک ساعت به جلو کشیده می‌شود و در ساعت ۲۴ روز سی‌ام شهریور؛ به عقب کشیده شده، یعنی به حالت اوّل برگردانده می‌شود.
گروه تاریخ