“آژنگ نیوز”:گرامی‌داشت سالروز امضای فرمان مشروطیت با عنولن «آن سرو آزاد وطن»؛ در خردسرای فردوسی برگزار شد.
نگر تا این شب خونین سحر کرد
چه خنجرها که از دل‌ها گذر کرد
در گرماگرم تابستان و در ۱۴ مردادماه ۱۴۰۲ بار دیگر یاران و دوستداران خردسرای فردوسی گرد هم آمدند تا سالروز امضای فرمان مشروطیت را گرامی بدارند و از وطن سخن بگویند.
نشست گرامی‌داشت سالروز واقعۀ بزرگ مشروطه به همت مؤسسۀ خردسرای فردوسی و در ساعت ۱۸ در محل خردسرای فردوسی و محیط دلنشین تابستانی آن با میان‌داری دکتر حامد مهراد برگزار شد. دکتر مهراد ضمن عرض خیرمقدم به مهمانان و علاقه‌مندان حاضر در نشست این چنین از مشروطه یاد کرد که «امضای فرمان مشروطیت در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ شمسی بر صفحۀ تاریخ ایران خوش نشست. گرچه مشروطه به تمام اهداف خود نرسید، اما یکی از درخشان‌ترین رویدادهای فکری و فرهنگی تمام دوران تاریخ ایران است». وی با خوانش اشعاری از اتفاق عظیم مشروطیت یاد کرد.
دکتر محمدجعفر یاحقی، مدیر خردسرای فردوسی از مشروطه و این اتفاق تحول‌آفرین در تاریخ ایران سخن گفت و افزود «اگر مشروطه را رنسانس در تاریخ ایران بنامیم، گزاف نگفته‌ایم. زیرا حرکت مشروطه تحولات بنیادین و ایجاد مفاهیم جدیدی در زندگی اجتماعی ایران پدیدار کرد که مبنا قرار گرفتند».
سپس، مرسده اسلامی سخنان خود را دربارهٔ ملک‌الشعرای بهار و نشریه نوبهار در مشهد و فعالیت‌های آن در دوره مشروطه آغاز کرد. او در ادامه ضمن خوانش گزیده‌ای از سروده‌های بهار، دربارهٔ شأن نزول و بستر تاریخی سرایش آن‌ها سخن گفت. به گفتهٔ او «پس از امضای فرمان مشروطیت ملک‌الشعرای بهار یکی از نخستین شاعرانی بوده که خشنودی خود را در قالب قصیده‌ای به‌صورت مدح مظفرالدین‌شاه و از عدل و پیوند دولت و ملت سروده است. همچنین بعد از به توپ بستن مجلس بهار غزلی از سعدی را تضمین می‌کند و خطاب به محمدعلی‌شاه می‌گوید».
پس از وی، دکتر یوسف متولی حقیقی دربارۀ تاریخ مشروطۀ خراسان سخن گفت. وی از جریانات و افراد شاخص و نام‌داری که در اتفاق مشروطه نقش داشته‌اند گفت و افزود خراسان مورخی مانند احمد کسروی نداشته که جزئیات مشروطه‌خواهی در خراسان را بنویسد. افراد بسیاری از خراسان ازجمله آیت‌الله کاظم آخوند خراسانی، محمدتقی بهار، ذبیح‌الله قوچانی، شیخ احمد تربتی خراسانی، حیدر خان عمواوغلی و…. در جریان مشروطه‌خواهی در کشور پیشگام بوده‌اند. دکتر متولی حقیقی در ادامه افزود مشهد بیست‌و‌پنج سال پیش از اتفاق مشروطه وضعیت نابسامانی داشت و از نظر اجتماعی جریاناتی در آن حاکم بود. سه عنوان انقلاب مشهد، اغتشاش مشهد و بلوای نان در تاریخ یاد شده که یک سال مانده به مشروطیت مردم علیه حاکم خراسان آصف‌الدوله شاهسوند قیام کردند. از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین رهبر معنوی مشروطه باید از آیت‌الله کاظم آخوند خراسانی نام برد.
استاد بازنشسته دانشگاه آزاد مشهد در ادامه سخنانش گفت ناظم‌الاسلام کرمانی در کتاب تاریخ بیداری ایرانیان از عوامل شتاب‌دهندۀ مشروطیت ماجرای فروش دختران قوچانی، ضرب‌و‌جرح یکی از علمای سبزوار و انقلاب نان در مشهد را از عوامل چندگانۀ این اتفاق تحول‌آفرین نام می‌برد. وی همچنین افزود بسیاری از افرادی که در تهران فعالیت داشتند خراسانی بودند و مشروطیت در مشهد، سبزوار، تربت حیدریه، قوچان، درگز و بجنورد جریان داشته و اشخاص سیاسی برجسته‌ای در این جریان دخالت داشته‌اند.
سخنران بعدی نشست دکتر محسن مدیر شانه‌چی از تحولات ادبیات سیاسی مشروطه گفت و سخن خود را این‌گونه آغاز کرد «مشروطه ایران یکی از مهم‌ترین تحولات تاریخی ایران و مشرق زمین بوده». وی در ادامه افزود از میان ایران‌شناسان غربی ادوارد براون و از میان تاریخ‌نگاران ایرانی احمد کسروی شناخته‌شده‌ترین افراد در زمینۀ مطالعه، تحقیق و آثار دربارۀ مشروطه هستند. بسیاری از مفاهیم اجتماعی و انسانی برای نخستین بار از جریان مشروطیت وارد اذهان عمومی و زندگی اجتماعی ایرانیان شد.
استاد علوم سیاسی دانشگاه آزاد مشهد از افرادی مانند آخوندزاده، میرزاآقا خان کرمانی، زین‌العابدین مراغه‌ای، طالبوف و…. نام برد که اندیشه‌های جدید مشروطیت در آثارشان تبلور یافته است و همچنین آثار افراد شاخصی همچون عارف قزوینی، میرزاده عشقی، فرخی یزدی، نسیم شمال و… در جریان شکل‌گیری مشروطه و بعد از آن پا به عرصۀ ادبیات گذاشته‌اند، سخن گفت. وی به آثار متفاوت طنز، نظم، نثر، ترانه، موسیقی و… در ادبیات و شکل‌گیری مطبوعات، انجمن‌ها، مقاله‌نویسی، روزنامه‌نگاری، نقد ادبی و…. اشاره کرد. دکتر شانه‌چی از به وجود آمدن واژگان جدید در تاریخ شعر ایران نیز سخن گفت و به خوانش اشعاری از شیخ احمد بهار و محمدتقی بهار پرداخت.
درپایان، دکتر مهشید گوهری با خوانش اشعاری از شاعران مشروطه‌خواه، یاد و نام آنان را زنده نگه داشت و به ترسیم فضای ادبی و بستر تاریخی اشعار مشروطه پرداخت.
گروه گزارش