“آژنگ نیوز”: تعمیر پاسارگاد آرامگاه کوروش هخامنشی ، که شاید شناخته ترین بناهای تاریخی پاسارگاد است ، در بهار سال ۱۹۷۱(۱۳۵۰ خورشیدی) آغاز گردید. نخست تعمیرات سیمانی قبلی برداشته شد.مخصوصاً معلوم شد شش طبقه پایه ای که اساس قاعده اطاق مقبره را تشکیل میدهد بسیار آسیب دیده است و نیز سوراخ بزرگی که در بام مثلث شکل شیب دار وجود دارد آب باران را داخل بناکرده به فرسودگی آن کمک مینماید. قسمتهای مفقود که قبلاً باسیمان تعمیر شده بود با الحاق سنگهای تازه تعویض گردید.
تعداد دوازده قطعه سنگ بزرگ برای این الحاقات تهیه شد. سوراخهائی که بر اثر کندن بستهای آهنی که سابقاً سنگها را به هم متصل میکرد توسط آهن دزدان ، ایجاد شده بود مسئله مخصوصی را به وجود آورده بود. این حفره را قبلاً با سیمان پرکرده بودند که از نظر زیبائی رضایت بخش و خوشایند بنظر نمی رسید . بازگذاردن آنها بدین معنی بود که اجاره دهند آب باران بداخل پِی ها نفرد کرده آنها را خراب کند.
در بعضی موارد این حفره ها را با وصله هائی از سنگ مرمت نمودند و در موارد دیگر قسمتی از سیمان برداشته شد و درباره بقیه سیمان که در روی سطح باقی مانده بود طوری عمل شد که تا آنجائیکه ممکن است کمتر نمایان باشد. در خصوص راه حل نهائی برای این مسئله تاکنون تصمیمی اتخاذ نشده است. سنگی که دراین بناودرقسمت اعظم، سایرابنیه پاسارگاد به کار رفته یک نوع سنگ آهکی، شِنی است که در بعضی موارد می توان به علت مقدار زیاد مواد شنی در آن آن را سنگ شِنی آهکی نامید . این نوع سنگ از کانه ائی بدست می آید که در کوهستانی واقع در شمال غرب دهکده سیوند در ۵۰ کیلومتری پاسارگاد واقع شده است. چون راه وصول به این کانها دشوار است و نیز چیزی به برگزاری جشنهای کوروش در اکتبر ۱۹۷۱ باقی نمانده بود که می بایستی در این مدت تعمیرات به اِتمام رسد لذا ناچار از مصالح موجود در بازار شیراز استفاده شد.
متأسفانه این سنگ از جنس سنگ اصلی قدیمی نبود و مقدار زیاد شِن درآن، حجاری آنرا دشوار ساخت و لازم بود که به رنگ سفید گچی آن پتینی داده شود ولی این سنگ رنگ را به طور یکنواخت جذب نمیکرد بنابرین لکه های سیاه در سطح آن باقی ماند . تعمیر مقبره به هیچ وجه کامل نیست لیکن در طی سال آینده مرمت ادامه خواهد یافت. بعضی از قطعات الحاقی و وصله برداشته خواهد شد و قسمتهای تعمیر شده که چندان رضایت بخش نیست به طرز دیگری مرمت خواهد یافت.
فقط ضروری ترین تعمیر اطاق قبر و بام آن تا کنون صورت گرفته است و این تعمیرات نیز ادامه خواهد یافت. قبر کوروش درقرن یازدهم میلادی توسط اتابک، یکی از حکمرانان فارس تبدیل به مسجدی شد. عناصر معماری مانند قطعات ستون، پایه های درگاهی وسنگهای دیوار و همچنین تخته سنگهای سنگ فرش کف بنا در پاسارگاد، نزدیک قبر آورده شد و در ساختمان اسلامی حوالی آرامگاه بکار رفت.
طبق دستور اداره کل باستانشناسی ایران تمام این سنگهای مستعمل گردآوری و به ابنیه مربوطه منتقل گردید. همه سنگ قبرهای جدید نیز گردآوری و دیوارهای تازه اطراف قبر جمع آوری شد به طوریکه امروز قبر در یک انزوای کامل شاید آنسان که در روزگار هخامنشیان جلوه گر بوده به سر می برد دیوارهای اطراف در کاخ پاسارگاد نیز برداشته شد و نرده ساده ای که اکنون قسمت اعظم امکنه باستانی را در بردارد جانشین آنها گردید.
منبع : کتاب؛تیلیا. ان بریت، بررسی و مرمت در تخت جمشید و دیگر اماکن باستانی فارس؛ مترجم: کرامت الله افسر، موسسه ایتالیایی شرق میانه و دور، مرکز بررسی و کاوش باستانشناسی در آسیا، ایزمئو، رم ۱۹۷۲.(ص ۸۵_۸۶)
گروه تاریخ