“آژنگ نیوز”:دزک محل زیست نام آوران ایران بوده است .در حقیقت دزک اقامتگاه دهخدا از باستانی‌ترین و آبادترین روستاهای چهار محال و بختیاری است؛ نزدیک شهرکرد و هم‌خاک با قهفرخ (فرخ‌شهر کنونی) بر شاهراه قدیم که ابن بطوطه از آنجا گذشته و نام آن را در سفرنامۀ خود برده است. دزک به اعتبار شخصیت و موقعیت امیر مفخم و سردار معظم در آن زمان میعادگاه بسیاری از رجال نامدار بوده است، مانند شادروان دکتر مصدق که یک چند در همان عمارت قلعه به سر آورد و به این موضوع در خاطرات و تقریرات خود نیز اشاره دارد. یا ملک‌الشعراء بهار که مدتی در دزک مهمان سردار معظم بود و عکسی هم با گروهی از اهل ادب عمارت دزک ازو در دست است. ملک‌الشعراء در این سفر قصاید و قطعاتی دربارۀ بختیاری و بختیاریان سروده است…
فرخی یزدی این شعر را:
به سال یک هزار و سیصد و سی
که بود از ماه شعبان نیمه‌ای کم…
چنان‌که در کتاب تاریخ مشروطۀ ایران تألیف مجاهدالسلطان که خود در محل حضور داشته، آمده در دزک سروده است.
دزک در موسم‌های مناسب از سال محل گردهمایی شاعران و سخنوران و تشکیل حلقه‌های ادبی در فضای باز گلگشت‌ها و باغ‌های خرم با حضور شاعران و هنرمندان بلندآوازۀ چهار محال و اصفهان تا سخن‌پردازان نسل پیشین بود. از دورانی که تازه در رشتۀ ادبی به تحصیل پرداخته بودم یاد دارم آخرین کدخدای دزک- در نظام قدیم دهداری- اشعار نخبۀ ادب فارسی و مخصوصاً بسیاری از قصائد قاآنی را بی آنکه وزن و آهنگ فریبا یا طنطنۀ عامه‌فریب هم داشته باشد به روانی و با انشاء و اداء درست شعر از بر می‌خواند.
اینان حاشیه‌نشینان همان محافل و پروردۀ نعمت و برکت همان مجالس و ثمرۀ نظام آموزش مجلسی و سینه‌به‌سینۀ قدیم بودند که به شهادت مشیخه‌ها و طبقات و تذکره‌ها روستاهای گمنام را مهد تربیت علماء و ادباء بزرگ می‌ساخت و باعث می‌شد روستایی دورافتاده به فیض اقامت عالمی بزرگ در آنجا مرکزیت علمی یابد.
به مناسبت همین مرکزیت دزک عده‌ای از جهانگردان و رجال خارجی نیز از آنجا دیدار نموده و از دزک در نوشته‌ها یا سفرنامه‌های خود نام برده‌اند. یکی از مشهورترین شخصیت‌های فرهنگی جهان که از دزک دیدار داشته آندره مالرو، وزیر فرهنگ فرانسه است. مالرو این سفر خود را تحت تأثیر جاذبۀ فیلم مستند علف (Grass) ساختۀ کوپر (۱۹۲۵) که به قول او نمایشگر حماسۀ کوج ایل بختیاری است به‌ویژه برای دیدار از بختیاری در تابستان سال ۱۹۳۱ میلادی در پیش گرفت و چند روز هم در دزک به سر برد. آندره مالرو عکس جالبی هم در این سفر در درۀ راز کنار مجسمه‌های شیری (به زبان بختیاری بردِ شیر) که بختیاریان بر گورگاه دلاوران می‌نهند دارد. مالرو ضمن اهداء کتاب معروف خود Les conquérants در نامۀ سپاسگزارانۀ خود به غلامرضاخان سردار بختیار نوشته: «در آنجا آنچه دیدم از همه چیز به زندگی نزدیک‌تر است.»
منبع
[نامۀ بختیار: مقالات، ترجمه‌ها و یادداشت‌های دکتر مظفّر بختیار، به کوشش دکتر حمید رضایی، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار، ۱۳۹۹، ص ۲۲۷-۲۳۵]
گروه گزارش