“آژنگ نیوز”:تاریخ صنعت آجرسازی و گسترش خانه ها در تهران،ماجرای تبدیل تهران از یک روستا به ابر شهر را توضیح می دهد. صنعت آجر سازی ازدهه ۴۰ با افزایش جمعیت شهر تهران وگسترش خانه سازی ؛شکل می‌گیرد. به همین جهت تولید آجر به عنوان یک صنعت مهم مطرح شد.
با گسترش این صنعت در ادامه نیز در سال ۱۳۵۰ نیاز روز افزون سازندگان ساختمان و مقاطعه کاران به مصالح ساختمانی از جمله آجر توسط ۳۰۰ کوره آجر پزی و گچ و آهک پزی تامین می‌شد. ساخت خانه های مستحکم در این زمان خصوصاً با آجر امکان‌پذیر بود. در حقیقت با پی ریزی نخستین خانه های شهری و ضرورت ایجاد اولین واحدهای مسکونی، کوره‌های آجرپزی نقش سازنده‌ای در تمدن شهری ایران و از جمله تهران ایفا می کردند .
در تابلوهای نقاشی شده قدیمی ،توسط سیاحان خارجی ،منظره شهر تهران همراه با کوره های آجرپزی سر به آسمان کشیده تجسم یافته است . این موضوع نشان می‌دهد صنعت آجر سازی و کوره های آجرپزی جزئی از حیات و زندگی تهرانی ها به شمار می آمده است.
در این زمان ،اکثر کوره های آجرپزی معروف تهران در مناطق جنوبی شهر و یا در نواحی فیروزآباد، اسماعیل آباد، خاتون آباد فعالیت داشتند. مرغوبیت خاک و ترکیبات خاصی که در زمین نقاط یاد شده وجود داشت، محصولات این کارخانه های مصالح ساختمانی را در ردیف بهترین فرآورده‌های مشابه در جهان قرار می‌داد.
چنانکه به عنوان نمونه آجرهای منطقه خاتون آباد به علت نداشتن “آلوک” در ترکیب خالص و مطلوب خاک ،خود بارها مورد تایید کارشناسان و مهندسان ایرانی و خارجی قرار گرفت .
بر اساس تحقیقات آزمایشگاه های مختلف ،آجر های ساخته شده در این ناحیه، از امتیازات واقعی یک محصول ممتاز برخوردار بود. اکثر صاحبان کوره های آجرپزی بیشتر با استفاده از شیوه‌های سنتی فعالیت می‌کردند.
به همین جهت به تدریج چون کارگاه های آجرپزی قدیمی فاقد امکانات لازم برای تامین بهداشت کارگران بود و آلودگی هوا و محیط ناسالم را برای ساکنین اطراف کوره ها سبب می شود قسمت اعظم آجرپزی های قدیمی ایران تخریب شوند .
قرار بود کارخانه های مجهز و مکانیزه شده جایگزین آن گردید کوره های آجرپزی جدید با سیستم هوشمند و از طریق سوخت جدید متحرک خشت خام را به آجر تبدیل گنند. با نصب کوره های جدید د ربرخی از مناطق تهران تغییراتی در مواد سوخت نیز به وجود آمد. به مرور زمان نوع سوخت سنگین یعنی نفت سیاه و زغال به گاز تبدیل شد و کوره های آجرپزی با سیستم مدرن تر و با هزینه کمتر به تهیه محصولات اقتصادی تر و کیفیتی بهتر مشغول شدند.
اما متاسفانه تمامی برنامه ها عملی نشدند و تا سالها بعد حتی تا دهه 60 تعداد زیادی از کوره ها باقی بودند. این موضوع از یک طرف و از طرف دیگر به این دلیل که کوره های جدید آجرپزی نیازمند نحوه اداره جدید نیز بودند . صنف فخار به وجود آمد تا به شکل اصولی صنعت آجر پزی و مصالح ساختمانی دگرگون شود.
گروه تاریخ