ساختار ویندوزی ذهن بشر یک ایده است.اگر ویندوز کامپیوتر شما 97 یا 98 باشد(یادش بخیر)، بسیاری از برنامه‌ها در آن نصب و اجرا نمی‌شود. اگر ایکس‌پی باشد، برنامه‌هایی که برای ویندوزهای جدیدتر ساخته‌اند، قابل نصب و اجرا در آن نیست. گویا ویندوزی هم وجود ندارد که همۀ برنامه‌ها را بشناسد.
این وضعیت بر ذهن ما نیز حاکم است. مثلا ذهنی که ویندوز مذهب در آن نصب شده است، هرگز نمی‌تواند با برخی باورها و دیدگاه‌ها همدلی کند؛ بعنی اصلا آنها را نمی‌شناسد و اگر هم بشناسد بیش از چند مرحله جلو نمی‌آید و بالاخره ارور می‌دهد. همچنین است ذهن کسی که در آن ویندوز اومانیسم نصب شده است، یا ویندوز حقوق بشری یا ویندوز ناسیونالیسم یا ویندوز پلورالیسم نجات. ذهنی که در آن پلورالیسم نجات نصب شده است، نجات و سعادت را میوۀ دو فضیلت می‌داند: کوشش و صداقت؛ هرچند که این کوشش صادقانه به نتیجه‌های غلط برسد. این ماهیت ذهنی، هنگام داوری دربارۀ انسان‌ها و باورها، چندان به سمت‌وسوی آنها نمی‌نگرد؛ بیشتر در رنگ‌وبوی‌شان نظر میکند.
همچنین نصب ویندوز مدارا در ذهن‌های متعصب و خام، نتیجه‌ای جز ارورهای پی‌درپی ندارد. یا اگر مردم ایران چندان به محیط زیست یا حقوق حیوانات یا قانون یا آزادی‌های فردی اهمیت نمی‌دهند، چون ویندوز ذهنشان، این برنامه‌ها را نمی‌شناسد. کوشش شما برای برجسته‌سازی اهمیت محیط زیست یا حقوق حیوانات در ایران، مانند کوشش کسی است که می‌خواهد برنامۀ مدیاپلیر 2016 را در ویندوز 97 نصب کند.
باری؛ ذهن‌ها چیزی را می‌فهمند که با ساختار وجودی آنها سازگار است. وقتی برنامه‌ای با دیواره‌های امنیتی ذهن برخورد میکند، نوبت به نصب و اجرای آن نمی‌رسد. پس هر ذهنی _ تا اطلاع ثانوی _ قادر به درک هر مفهومی نیست؛ حتی اگر همۀ اسباب ظاهری فهم(مانند صداقت، تیزهوشی، شجاعت و جهد علمی) در آن جمع باشد.
شاید رسالت پیامبران هم بیش از این نبوده است که ویندوز ذهن بشر را به‌روز کنند. بنابراین، جای خالی آنان را کسانی پر می‌کنند که قصدشان به‌روز کردن ویندوز جامعه باشد؛ نه کسانی که بر ویندوزهای پیشین جامۀ قداست بپوشانند و در برابر هر گونه تغییر نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری بایستند. گاهی ارتقای ویندوز، بدون تغییر برخی قطعات ممکن نیست(تغییرات سخت‌افزاری)؛ چنانکه ویندوز جامعه نیز بدون نهادسازی و برخی تغییرات ساختاری و سخت‌افزاری، راه به جایی نمی‌برد. این گستره از تغییرات، به کارشناسانی نیاز دارد که بیش از گذشته به آینده می‌نگرند و کارکرد پیامبری را هم در آینده‌سازی می‌بینند، نه در گذشته‌گرایی.
ساختار ویندوزی ذهن بشر، اقتضا میکند که هیچ کس در گام اول، دیگری را به نفهمی و بی‌صداقتی و دشمنی متهم نکند؛ یا برای تفهیم محتویات ذهن خود به دیگری اصرار نورزد. همان گونه که کامپیوترهای شخصی هیچ‌گاه به سطحی ارتقا نمی‌یابند که شما بتوانید هر برنامه‌ای را در آنها نصب کنید، ذهنیت‌های فردی هم هرگز به درکی کامل از یک‌دیگر نمی‌رسند. البته حساب کامپیوترهای مادر یا مرکزی که امور شهروندان کشوری را در دست دارند، جدا است. در این کامپیوترها باید جدیدترین و سبک‌ترین و کاراترین ویندوز نصب شود تا بیشترین برنامه‌ها در آن قابل نصب و اجرا باشد. با کامپیوتر خانگی تحت داس، نمی‌توان کتاب‌خانه‌ای را اداره کرد؛ چه رسد به شهر یا کشوری که روزانه هزاران مسئله دارد و یکی از دیگری پیچیده‌تر. سبک‌ترین و کاراترین ویندوزی که می‌تواند اکثر برنامه‌ها را بشناسد و اجرا کند، ویندوز دموکراسی است. هر ویندوز دیگری، بخشی از جامعه را می‌فهمد و بخشی را پس می‌زند.
رضا بابایی
گروه گزارش