نیکو کاری اقدامی بسیار پسندیده است وایجاد موسسات خیریه را باید یکی از شیوه های مدرن برای گسترش فعالیت‌های نیکوکارانه به شمار آورد.
سازمان هایی که بر پایه فعالیت های سنتی و مذهبی مبتنی بر فعالیت‌های خیریه کار می‌کردند .متوجه شدند که کمک های متفرقه غیر منظم و سازمان نیافته نه تنها باری از روی دوش نیازمندان بر نمی دارد. بلکه اغلب نیرو و بودجه آنان را هم بیهوده از بین می‌برد و شاید به دست نیازمندان واقعی نیز نرسد.
در نتیجه اتخاذ روندی مبتنی بر تشکیل موسسات در پیش گرفته شد. این موسسات علاوه بر گسترش فعالیت های شان می توانستند امکانات زیادی را جلب و جذب نمایند و در نتیجه کار های خیریه بیشتر و گسترده تری را انجام دادند.
تشکیل سازمان های خیریه انجام امور نیکوکارانه در کشور ما دارای سابقه بسیار طولانی است. مردم ایران به پیروی از کیش و آیین شان با انجام نذورات و خیرات همواره این سنت پسندیده را مورد توجه قرار داده‌اند.
مثلا ازدر دوره آل بویه ساختمان بیمارستان های خیریه آغاز شد .در تاریخ ایران واز دوره کریم خان زند به وقف توجه زیادی شد و سازمان های خیریه در حوزه اوقاف گسترش یافتند. در تاریخ معاصر نیز از دوره ناصرالدین شاه موضوع وقف مراکز و موسسات عام المنفعه و خیریه توجه شد .
در زمان ناصرالدین شاه موسسات خیریه مردمی و دولتی متعددی ایجاد شدند که با ساختار منظم و در مکان و زمان معین برا ی افراد مشخص ، مانند: بینوایان، ایتام، زنان بی سرپرست ،ناتوان و بیماران آغاز به کار کردند. امسئولیت اداره این تشکیلات را در زمان ناصرالدین شاه، وزارتخانه و وظایف و اوقاف ورسیدگی به امور کشور ،عهده دار بود.
در این دوره اقدامات خیریه که در جامعه به انجام می‌رسید. نشان از عملکرد جدیدی داشت که مقوله خیرات و کارهای خیریه را دستخوش تغییر می‌نمود. حرکت آرام حاکی از توجه افراد خیر به معضلات اجتماعی وجود داشت. چون وجود افراد بی سرپرست وسرپرستی نمودن کودکان فقیر و سرگردان.موجب می گردید که تلاش برای رفع نیازهای اولیه زندگی چون تامین خوراک و پوشاک آنان ، ضرورت یابد.
اولین اقدامی که از سوی دولت برای ساماندهی وضعیت شهری مبتنی بر نگرش جدید حکومت نسبت به وظایف خیریه انجام شد، آمارگیری از بینوایان تهران بود که به سال ۱۲۶۷ قمری از افراد فلج و نابینا بود که در سطح شهر پراکنده بودند.
در نتیجه همین تحقیقات در سال ۱۲۶۸ یک مریضخانه نزدیک دروازه قزوین با گنجایش پذیرش ۴۰۰ نفر مریض ، به همراه منزل اطبا و مطبخ ساخته شد. در سال ۱۲۹۰ و پس ازبازگشت ناصرالدین شاه از فرنگ یک بیمارستان به شیوه فرنگ تاسیس شد. مریضخانه دولتی که در سال ۱۲۹۰ افتتاح شده بود دارای داروخانه مخصوص بود که به منظور تامین داروهای بیماران خود فعالیت می‌کرد .
ایجاد مدرسه مخصوص برای اطفال فقیر و بی سرپرست تهیه لباس نظامی و مقرری برای آنان به سرپرستی میرزا حسین‌خان کارپرداز از دیگر اقداماتی است که از سوی دولت برای پوشش مردم فقیر انجام گرفت.
در کنار این اقدام ،اشخاص نامدار قاجاری نیز اقدام به فعالیت‌های خیریه می کردند. از جمله میرزا خان امین الدوله مدرسه ای به نام مدرسه خیریه ایتام تاسیس کرد و دوا خانه ای از محل درآمد و اموال خود در سال 1315افتتاح کرد. در آن مکان یک طبیب و یک نسخه پیچ به معالجه و مداوای رایگان فقرا مشغول شدند.
گروه تاریخ