“آژنگ نیوز”:من عباسقلی گلشاییان در ۲۳ فروردین ۱۳۱۳ به ریاست انحصار دخانیات منصوب شدم .انحصار دخانیات در آن زمان مثل دوران بعد نبود.هنوز کارخانه سیگار وارد ایران نشده بود.توتون کاری فقط در گیلان بود.بعدها البته در گرگان و مازندران توتون کاری معمول شد.البته کشت تنباکو در شاهرود و نقاط جنوبی بیش از مصرف بود و یک قسمت صادر می شد.یعنی در زمان وزارت مرحوم تقی زاده قرار دادی بسته شده بود با یک تبعه لبنانی به اسم خلیل معتوفی .سیگار هم ساخته شده نبود.توتون خرد شده را می فروختند.اشخاص با کاغذ سیگار که دولت وارد می کرد ، با دست سیگار می پیچیدند و مصرف می کردند.البته درآمد دخانیات از تفاوت خرید توتون از رعایا و فروش آن به مردم و نیز فروش بسته های کاغذ سیگار بود.
تبدیل فرید لیپ به صلحدوست
همه کاره خرید توتون از طرف دولت در گیلان تاجری بود به نام شیخ احمد سیگاری که پس از تشکیلات دخانیات و خرید کارخانه و تشریفات مخصوص خرید ( که به وسیله فرید لیپ ،تبعه ترکیه انجام شد)به استخدام دولت درآمد. تمام خرید کارخانه های توتون خشک کنی ،توتون بری،سیگار پیچی و غیره در محلی که فعلا هم در بیرون دروازه قزوین است(۱۳۴۰ خورشیدی)به وسیله مامورین دخانیات انجام می شد.این فرید لیپ بعدا ظاهرا تبعه دولت ایران شد و صلحدوست نام گرفت.
او بسیار مورد توجه دولت و دربار بود. سه تا دختر داشت یکی عروس خبیر السلطنه گردید(یعنی پسر خبیر السلطنه به نام جمشید پیشکار شاهپور عبدالرضا)و دوتای دیگر نیز با ایرانی ها ازدواج کردند.خودش هم از طریق خرید ماشین آلات و مسافرتهای مکرر به آمریکا درآمد خوبی پیدا کرد و با سرلشگر آیرم رئیس نظمیه وقت ارتباط کامل داشت.او تا حدی مورد توجه رضا شاه و دولت گردید که با اینکه تبعه دولت خارجی بود ، به جای من رئیس دخانیات شد.او سالها این سمت را داشت.به تدریج توتون کاری به گرگان و سایر نقاط دیگر توسعه یافت .
سیگار در نمایشگاه
همچنین تهیه و تولید سیگار ایرانی هم در همین سالها رایج شد ،به طوریکه در نمایشگاه لایپزیک آلمان چند فقره سیگار به اسم اشنو،هما،زرو گرگان که در کارخانه درست می شد آنها را به معرض نمایش گذاشتند.خود رضا شاه دستور داده بود برای او یک سیگار مخصوص تهیه کردند که ایشان تا اواخر سلطنت از سیگار ساخت ایران و نوعی که دستور داده بود استفاده میکرد.تقریبا به این ترتیب سیگار پیچی از بین رفت.
منبع :جلد اول کتاب گذشته ها و اندیشه های زندگی یا خاطرات من از عباسقلی گلشاییان.
گروه تاریخ