مسافرت یک اقدام در زندگی مردم بوده و مسافرت ارزان هم یک ضرورت است.خوشبختانه سرزمین ما ایران به سبب تفاوتهای جغرافیایی ،آب و هوایی و تنوع شکل زندگی کشوری بسیار مناسب برای سفر است.اگر کسی بخواهد و یا البته بتواند به سراسر ایران سفر برود،در داخل کشور میتواند صدها هزار کیلومتر را طی کند. این یک سعادت و خوشبختی است. از قدیم مردم ایران به سفرهای طولانی میرفتند ،تهران به اصفهان ،تهران به شیراز،تهران به بنادر جنوب،تهران به مشهد.تبریز به زاهدان ،کردکوی به چابهار و… اغلب سفرها نیز به صورت خانوادگی انجام میگرفت.مانند تصویر ذیل که یک خانواده در راه سفر به شیراز در کنار جاده مشغول خوردن آش تولید یک آشپز دوره گرد هستند.
در دهه 40 احتمالا آنقدر اعتماد به دستپخت این فروشنده ها وجود داشته که خانوادگی به این اقدام دست زده اند.همه به غیر آشپز و شاگردش و البته دختر کوچولویی که دست به سینه برای دوربین ژست گرفته ،مشغول خوردن این آشند تا خستگی سفر را کمی به در کنند.
البته یک واقعیت را در همین ارتباط نباید نادیده گرفت. مردم مجبور بودند در سفرها در زمینه هزینه ها صرفه جویی کنند. شاید این آش ناهارآن روزشان بود.
در واقع روند افزایش هزینه سفر داخلی به گونه ای بود که در دهه 50 سفر به خارج ارزانتر از داخل بود؟!در سال 1352به موازات افزایش مسافران نوروزی در داخل کشور و افزایش هزینه های سفر بویژه در ایام نوروز ،تعداد کسانی که برای گرفتن گذر نامه و سفر به خارج در ایام نوروز ،چه به صورت انفرادی و چه به صورت گروهی ،به اداره گذرنامه مراجعه میکردند،افزایش یافت.ظاهرا علت افزایش مسافران نوروزی خارج از کشور تنها جاذبه دیدار از خارج نبوده بلکه از نظر اقتصادی نیز به صرفه نزدیکتر بوده است.
در سال 1352 بر اساس قیمتهای اعلام شده،هزینه شش روز اقامت در یکی از هتل های لوکس شیراز بالغ بر 27000هزار ریال میشد.البته پول بلیت هواپیما و هزینه غذا نیز منظور شده است.
در همین حال برخی از آژانسهای مسافرتی در روزنامه ها اعلام می شد.با 27 هزار ریال برای هر نفر یک تور پانزده روزه به کویت و بیروت با 21500 ریال یک هفته به بیروت می بردند.
همین نکته باعث شده بود مسافران نوروزی برای شرکت در گشتهای بیروت هحوم بیاورند.در این سال اعلام شده بود که شرکتهای هواپیمایی تمام جاهای خود را پیش فروش کرده اند.بر اساس یک آمارگیری ابتدایی شمار مسافران خارجی به میزان دهها هزارنفر تخمین زده می شد.
بر اساس آکهی های مندرج در مطبوعات این سال می توان به نرخ سفر های خارجی به شرخ ذیل اشاره کرد:
تور ده روزه بیروت ،دریافتی از هر مسافر 17250 ریال
تور 11 روزه لندن دریافتی از هر مسافر 36420 ریال
تور 21 روزه آمریکا دریافتی از هر مسافر 98500ریال
تور 21 روزه پاریس،لندن،بارسلون،ژنو و رم دریافتی از هر مسافر 10250 ریال
تور 21 روزه نیاگارا(آمریکای شمالی)دریافتی از هر مسافر93500 ریال
این قیمتها شامل بلیت رفت و برگشت ،اقامت در هتل لوکس ،بازدید از نقاط دیدنی شهرهای مسیر و دو وعده غذا بود.هر تور کمتر از 15 مسافر نداشت و حداکثر تعدادآن نیز 60 نفر بود.
اما چرا از سفر خارج بیشتر استقبال می شد؟یکی از دلایل اصلی ،موضوع گرانی محل اسکان مسافردر داخل کشور بود.نرخ هتلها در یک سال یعنی از سال 1351 تا سال 1352 بین 30 تا 50 درصد گران شده بود.در حالی که وضع هتل ها از نظر کیفیت پذیرایی و عرضه خدمات تغییری نیافته بود.
مشکل دیگر عدم ثبات نرخها بود که در طول سال به تناسب شرایط و میل هتل دار تغییر میکرد.
با این حال باز هم مردم به سفر های داخلی می رفتند. در همین سال 1352 و با گرانی هتل و امثال آن در آخر سال هجوم مردم به مناطق مختلف کشور آغاز شد. بر اساس گزارش پلیس راه در همان سال از روز سحرگاه دوشنبه 27 اسفند 52تا شامگاه سه شنبه 28 اسفند 52 تعداد 200 هزار نفر با خودروی شخصی و وسایل نقلیه عمومی مثل اتوبوس به سفر رفتند . با این روند تا پایان تعطیلات در نوروز سال 1353 یک میلیون نفر به مسافرت رفتند.
گروه تاریخ