“آژنگ نیوز”:اولین جشن سالگرد مشروطه در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ در شرایطی برگزار شد که مجلس شورای ملی تازه تأسیس شده بود و قانون اساسی در حال تدوین بود. در باره این جشن روزنامه مجلس نوشت : « جشن سترک و اساسی بس شگرف در کشور ایران و ویژه در شهر بند خجسته تهران آماده و فراهم گردید. کوی و درو دیوار و دهلیز و کاخ بهارستان از درون و بیرون با زیور و زیب و فر و فروغ مزین بود .۰۰۰
روزنامه مجلس که مدیر آن در موقع چاپ این مقاله ، یعنی در روز سه شنبه ۱۹ جمادی الثانی۱۳۲۰ ، آقای سید محمد صادق طباطبایی بود، نوشته راستی گفتی که مجلس شورای ملی مانند عقابی است بر قله کوه هیمالیا آشیان بسته و جوجهای خود را که انجمن برادران غیورند از یمین و یسار در زیر جناح رافت و بال عنایت خود گرفته ..
…مشیر الدوله گفت و لفظ مشروطه را باید مشروعه کنیم » و از قول شاه به مجلسیان چنین پیام داد و شاه میفرماید ما دولت اسلام هستیم و سلطنت مشروعه باید باشد ، ولی مجلس نامی جز ( مشروطه ) برای آنچه بدست آورده بود نمیخواست بهانه درباریان و دولتیان در تغییر نام و مشروطه » به «مشروعه این بود در دولت مشروطه آزادی همه چیز هست در این صورت آزادی ادیان هم لابد باید باشد . »
باغ بهارستان مجلس شورای ملی که در نزدیکی آن چاپخانه و روزنامه رسمی مجلس قرار داشت
حاجی مخبر السلطنه که این را به مجلس گفت اضافه کرد: آنهائیکه در میان ما عددشان کم نیست ما آنها را نمیشناسیم ، آنوقت دستاویز میکنند که ما را آزادی باید و در هیچ مواقع مانع نباید شد و ضرر این بر اسلام است ، ولی با تمام مساعی مخالفین مشروطه، مشروطه پیروز شد و پس از یک سال مبارزه ، در ١۴ جمادی الثانی۱۳۲۰ ، پایان نخستین سال پیکار خود را چنانکه دیدیم جشن گرفت و محمد علیشاه را مجبور ساخت با نظار عمومی توجه کند و در همین شب بود که نامه ای از سلطان در مجلس جشن مشروطیت خوانده شد.
روزنامه مجلس مینویسد در این شب تمثال عدیم المثال هما یون اعلیحضرت شاهنشاه عدالت بناء خلد الله ملکه را به مجلس ورود دادند. چون ذات همایون را فی الجمله نقاهت و کسالتی بود سلطان مثال خود را بخلافت گماشته و در پی آن دستخطی مشحون رافت . اتحاد خیال و موافقت با اتابک اعظم فرستادند . این نامه اعلیحضرت محمد علیشاه به اتابک اعظم نوشته بود:
” مراحم و مسرات ضمیر مقدس همایون ما را شفاها بمجلس شورایملی ابلاغ نموده از طرف قرین الشرف ما انعقاد این جشن و اقامه این اساس مقدس را تبریک و تهنیت بگوئید.»
مطالب این نامه هنگامی که بگوش مردم رسید ، فریاد شادی یا یقول روز نامه مجلس و آوای زنده باد شاهنشاه عدالت پناه بر خاست و سپس جوانان پر شور آنروز که شاگردان مدرسه سیاسی و دارالفنون و نظامی بودند ، با دسته گل و پرچم سه رنگ در بهارستان اجتماع کردند و نماینده هر یک از مدارس خطابه ای خواند و سایرین از دل و جان با آواز بلند کلمات مقدسه زنده باد شاهنشاه ایران و پاینده باد قانون اسلام و مشروطیت ایران رامی گفتند. در این شب و شب بعد بقول نویسنده روزنامه مجلس که خود شاهد این جشن بوده پیران وطن بیدار و جوانان وطن هشیار شدند.
در شب جشن سالگرد مشروطیت، نخستین روز تشکیل جلسه رسمی مجلس ایران نیز برای آزادی خواهان رو یای شیرینی از گذشته بود که در برابر چشمانشان نقش می بست. در این روز مظفر الدین شاه که درد پا داشت در صندلی چرخداری هنگام گشایش مجلس حاضر شد و در میدان توپخانه بافتخار این روز، یکصد و ده توپ شلیک کردید و در شب آن روز نیز تهران و شهر های دیگر را آئین بسته و جشنها برپا کردند و روز بعد وکلا جمع شده صنیع الدوله را بریاست مجلس و وثوق الدوله و امین الضرب را بسمت نیابت مجلس انتخاب نمودند و عده ای را نیز مأمور تدوین نظامنامه داخلی مجلس کردند .
قانون اساسی نیز به ملت داده شد و آذربایجان نیز نمایندگان خود را بمجلس فرستاد و هنگام اعزام آنان ، یکی از مردان این سامان قرآنی بدست گرفته از سوی مردم ؛ این مردان ارجمند را از طرف خود نماینده کرده، به طهران فرستادند.
از میراثهای برجای مانده از مجلس مشروطه چند نمونه بود که بسیار سمبلیک واثر ماندگار تاریخی بودند.
نمونه اول:سرسرای مجلس
در دو طرف پلکان مجلس ، دو شیر وجود داشت که متعلق به جعفر قلی اسعد بختیاری بوده و در بهمن ماه سال ۱۳۲۱ ، آقایان محمدتقی و سهراب اسعد پسران او به یادگار خدمات مرحوم جعفر قلی اسعد بختیاری آزادی و مشروطیت تقدیم مجلس شورای ملی کردند.
این پلکان به طبقه دوم منتهی میشد. در برابر آن اتاق جلسه خصوصی مجلس قرار داشت که تصویرده رئیسی که اداره مجلس راداشته و نیز اثر چند تن از نقاشان بزرگ بدیوارهای آن کوبیده شده بود . هر یک از این تابلوها کتیبه ای داشت. کتیبه تا بلوی صنیع الدوله ، نخستین رئیس مجلس بقلم مرحوم ارباب کیخسرو شاهرخ یکی از روسای کارپردازی مجلس و مسئول ساختمان عمارات جدید پارلمان ایران ، چنین بود: آمرزش روان شت مرتضی قلیخان هدایت صنیع الدوله فرزند گره سمان جایگاه علیقلی خان هدایت در نیمه شب شنبه نهم شعبان ۱۲۷۳ هجری قمری زایش یافته و در پنجاه و چهار سال و اندی خورشیدی زندگانی پر از آبروی خود را بدانش و آزادیخواهی و میهن دوستی و پاکی استوار داشته در نخستین گردش کنکاشستان ایران در میزان ۱۲۸۵ خورشیدی بسروری کنکاشستان برگزیده شد و یکسال بر آن جایگاه پایا و سپس بخواسته دستوری ( وزارت مالیه ) گزینش یافته در ۱۶ بهمن ۱۲۸۹ خورشیدی بدست دو تن گرجی ناپاک زاده کشته و روان پاکش به پیشگاه آفریدگار پرواز گرفت.
نمونه دیگر کرسی ریاست و منشیهای مجلس شور ایملی : در جلو، تریبون
کرسی ریاست و منشیهای مجلس شور ایملی که در جلو، تریبون محل صحبت نمایندگان دیده میشد در دو طرف تریبون ، جایگاه تند نویسان مجلس بودکه جریان مجلس را برای چاپ در روزنامه رسمی مجلس تهیه می کردند. در پشت تریبون میز ریاست و در دو طرف میز ریاست ، میز منشی های مجلس قرار گرفته بود .
نمونه دیگرزنگ مشروطیت
این زنگ مانند مشروطیت ایران تاریخچه شیرین و مهیجی داشت. هنگامی که مجلس بتوپ بسته شد، بغارت رفت مرحوم حاجی عبد الحسین خان افخم الدوله آنرا بار دیگر بمجلس تقدیم داشت و کتیبه ای بروی آن نوشت که در حقیقت خلاصه ای از تاریخ مشروطیت ایران است : بدور خسرو عادل مظفر الدین شاه، که در تشکر او مانده پای ناطقه لنک ، هزار و سیصد و بیست و چهار هجری بود ، که گنج نعمت مشروطه اوفتاد بجنک بروز چاردهم از جمادی دوم ، بدست خط ششهنشاه نی بشورش وجنک ، ولى به عهد محمد علی شه قاجار، به سال سیصد و بیست و شش این سپهر دو رنگ ، به بیست وسوم ماه جمادی الاولی بر آن اساس مقدس نکنه توپ و تفتک ، بسی بکشت و بز نجیر در فکند و براند، که روی آئینه عدل تیره شد از رنک ..
تهیه و تدوین:حسن محرابی
گروه تاریخ