“آژنگ نیوز”:آمار واردات و صادرات در سال ۱۲۸۵ خورشیدی تصویری جالب و شگفت انگیز اما عینی و قابل لمس از وضعیت کشور در آن زمان را ارایه میکند.
بر اساس آمار دولتی جمعیت ایران در سال ۱۲۸۵ خورشیدی ۹ میلیون و پانصد هزار نفر نخمین زده شده است. بدنیست اجمالا اشاره ای هم به وضع تجارتی این سرزمین داشته باشیم. نیمی از تجارت ایران با روسیه انجام می گیرد، یک چهارم با انگلستان و یک چهارم دیگر با ترکیه فرانسه اطریش، آلمان و سایر کشورهاست که ایالات متحده هم میتواند جزو آنها منظور شود. ایالات متحده در سال ۱۱۹۰۶ معادل ۲۲۰۶۱۸ دلار کالا به ایران فروخته است. طبق گزارشهای دولتی و آخرین آماری که به دست ما رسیده در سال ۱۹۰۶ ایران برابر ۲۵٬۲۱۰۰۲۹۸ دلار صادرات و به میزان۳۳٫۲۳۵۰۷۱۸ دلار واردات داشته که شامل کلیه کالاها میشود. در مورد واردات میبینیم که ایران ۶٬۷۷۹,۰۰۰ پوند چای مصرف کرده که معادل ۱٬۸۳۲٬۲۳۰ دلار میشود و چهار برابر این مبلغ را نیز برای خرید شکر پرداخته است.
با توجه به عادت سیگار کشیدن و اینکه همراه آن مصرف کبریت هم بالا می رود، معادل ۲۷۸,۸۱۲ دلار به این کالا اختصاص یافته است.
با وجود توتون زیادی که در ایران کشت و مصرف می شود واردات این کالا ۴۳,۷۷۴ دلار بر صادرات آن افزایش نشان می دهد. آنها که گمان می کنند، کار میسیونها هزینه سنگینی را شامل می شود، دو فقره زیر را برای آگاهی آنان اشاره میکنم در همان سال ۱۹۰۶ معادل ۱۱۲۹۴٬۷۳۰ دلار سکه با شمش وارد شده در حالی که فقط ۷۵۵٬۵۱۰ دلار از کشور خارج شده است.
بیش از ۸٬۰۰۰٬۰۰۰ گالن نفت بجز میلیونها شمعی که به مصرف میرسد برای فراهم کردن روشنایی مردم مورد نیاز است و با وجود اینکه بناها خیلی معمولی ساخته میشود نجارها در حدود یک چهارم میلیون دلار میخ احتیاج دارند.
ایران سالی ۱۴۱٬۳۸۴ دلار مواد لازم برای نان، ۳۱۴٫۴۱۶ دلار برنج وارد کرده و صادراتش از این مواد ۲٬۶۵۴٬۲۱۸ دلار بوده است. اگر بتواند چنین زمینه ای در مورد غلات و سایر محصولات کشاورزی فراهم آورد خیلی زود اقتصاد کشور برپایه ای استوار قرار خواهد گرفت.
در سال ۱۹۰۶ بیش از ۳٬۵۰۰٬۰۰۰ دلار پنبه فقط به روسیه فروخته شده اما در عوض به ارزش ۴٬۰۰۰٬۰۰۰ دلار، پارچه کتانی که در شهرهای مختلف روسیه تولید شده وارد کرده اند. به نظر نمی رسد.
ایران علاوه بر میزان زیاد پارچه های کتانی که در سال ۱۹۰۶ از روسیه واردات داشته مقدار بیشتری نیز از بریتانیای کبیر خریداری کرده است. بیش از پنج میلیون دلار پارچه از انگلستان خریداری شده که بخش اعظم آن را هندوستان تولید کرده است. ململ، چلوار و سایر پارچه های هندی در ایران خواستاران زیادی دارد. به نظر عجیب می آید که در ایران کارخانه بافندگی وجود ندارد.
با توجه به کوهستانهای بسیاری با آبهای فراوان که می توانند نیروی بسیاری تولید کنند و هشیاری ایرانیان در سایر حرفه ها، مخصوصاً شهرتی که در تهیه پارچه های پشمی و ابریشمی دارند، نسبت به راه اندازی چنین تأسیساتی غفلت شده است.
تعجب آور است بدانیم که ایران کم باران که ارتفاعاتی لم یزرع هم دارد معادل ۳٫۲۲۵٬۳۴۴ دلار صادرات ماهی داشته است. صید ماهی اکثراً در سواحل جنوبی بحر خزر توسط شرکتهای روسی انجام می گیرد. پرواضح است که کلا ماهیها به جانب روسیه حمل میشود. بعضی از ماهیها بهترین نوع موجود در روسیه است، سرزمینی که خود غنی ترین منابع صید و مرغوبترین نوع آن را در اختیار دارد.
ایران سالانه ۲۰۰٬۰۰۰ پوند تریاک صادر می کند لازم به تذکر است که بیست و پنج درصد محصول در داخل مملکت به مصرف می رسد.
صادرات اسب و گوسفند معادل ۵۰۰۰۰۰۰ دلار بوده است. از آنجا که این سرزمین مناسبت و موقعیت خاص دامداری را دارد این صنعت نیز میتواند گسترش و اعتبار بیشتری پیدا کند. در دامنه ها و دره های کوهستانهای مختلف هکتارها چراگاه وجود دارد که می تواند اسبها و گوسفندان بیشماری را در خود پرورش دهد.
منبع:کتاب بیست سال در ایران.نوشته جان ریشارد.
ریشاردعضو میسیون آمریکایی بود که از سال ۱۲۷۰ خورشیدی در ایران برای ساخت بیمارستان حضور داشت.
تهیه و تدوین:حسن محرابی
گروه تاریخ