“آژنگ نیوز”:خانه سعدی در شهر شیراز کشف شد. این عنوان خبری است که در دی ماه سال ۱۳۵۱خورشیدی به ناگاه به تیتر اول یکی از دو روزنامه بزرگ پایتخت تبدیل شد!در خصوص اینکه واقعا این خانه خانه سعدی است به گفته های علی سامی استناد شده بود. او در مصاحبه ای گفته بود:وجود خانه مسکونی سعدی در شیراز محرز و مسلم بود،اما یک موضوع اسجاد شک و شبهه میکرد حدوث زلزله های پیاپی و سهمگینی بود که در ۱۵۰ یا ۱۷۰ (به تاریخ امروزین ۲۰۰ سال) سال قبل شهر شیراز را ویران ساخت و اکثر ابنیه موجود را در هم کوفت و لیکن از سویی روشن است که زمین لرزه معروف شیراز با همه ویرانگریش نتوانسته کلیه ابنیه و عمارات شیراز و من جماه بازار وکیل ،موزه زند،ارک کریمخانی ،مسجد نو و مسجد جامع عتیق را ویران کند.
به گفته برخی از پژوهشگران :”یکی از دلایل و براهین بارز در این باره، شعر خود سعدی به مضمون زیر است: «تا نشنوی ز مسجد آدینه بانگ صبح / یا از درِ سرای اتابک غریو کوس». خانۀ سعدی پشت قصر سلطنتی سعدبن زنگی بوده که بعد‌ها به مسجد جامع جدید (معروف به مسجد نو) تبدیل شده است. مسجد نو در نزدیکی خانۀ سعدی واقع است و سعدی در اشعار خود حتی به بانگ اذان مسجد مذکور و نیز کوس کاخ سعدبن زنگی اشاره کرده است که این خود دلیلی اصولی و منطقی برای اثبات وجود خانۀ سعدی در جوار مسجد مورد بحث است.”
در همان زمان پیشنهاد شد که این خانه در شیراز مانند خانه شکسپیر در انگلستان تبدیل به یک موزه شود.برای شروع بکار هم پیشنهاد بعدی این بود که با برگزاری یک شب شعر با اشعار سعدی این موزه افتتاح شود.
نمایی از داخل خانه متعلق به ۱۳۵۰ خورشیدی
البته بررسی معماری مجموعه خانه این است که مواد و نوع معماری نشان میدهد که این خانه متعلق به دوره زندیه است.البته خانه ای که با تیرهای چوبی ساخته شده است احتمالا از قرن هفتم هجری قمری تاکنون باید چند با باز سازی شده باشد.
در هر حال این اثر در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۷۸ با شمارهٔ ثبت ۲۵۸۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.اما به آن توجهی نشده است به گونه ای که در سالهای اخیر جسته و گریخته اخباری در خصوص ویرانی ان مطرح شده است. ضمن آنکه کارشناسی های جدید تر قدمت ان را در دوران قاجاریه برآورد کرده اند.
گروه تاریخ