“آژنگ نیوز”: نشست شب غزالی به میزبانی نشریه بخارا برگزار می شود.
به مناسبت انتشار کتاب «غزالیِ فیلسوف» نوشتهٔ الکساندر تریگر، با ترجمهٔ سمانه فیضی و احمد ایزدی که از سوی نشر ققنوس منتشر شده است، نهصد و بیست و هشتمین شب از شبهای بخارا به بزرگداشت غزالی اختصاص یافته است. این نشست در ساعت سه بعدازظهر پنجشنبه بیستم آذر ۱۴۰۴ با سخنرانی مصطفی ملکیان، میترا (زهرا) پورسینا، سمانه فیضی و علی دهباشی و پیام تصویری الکساندر تریگر در ساختمان مرکزی نشر ققنوس، تالار گفتگو، برگزار خواهد شد.
«غزالیِ فیلسوف» یک پژوهش تخصصی در حوزهٔ «فلسفهٔ اسلامی» و «معرفتشناسی عرفانی» است. موضوع اصلی کتاب بررسی نظریهٔ «معرفت الهامی» نزد غزالی است؛ یعنی اینکه انسان چگونه و تحت چه شرایطی میتواند به نوعی از معرفت دست یابد که نه اکتسابی، نه استدلالی، و نه ناشی از تجربهٔ حسی است، بلکه جنبهای از «کشف»، «نور»، یا «الهام» دارد.
اما تریگر یک گام فراتر میرود. هدف او فقط توضیح دادن نظر غزالی نیست؛ بلکه تلاش میکند نشان دهد غزالی این نظریه را عمدتاً بر اساس الگوی معرفتی ابنسینا بنا میکند. کتاب دربارهٔ پیوستار پنهان میان فلسفهٔ سینوی و عرفان غزالی است. تریگر میخواهد ثابت کند که غزالی برخلاف تصور غالب ــ چه در سنت اسلامی و چه در ادبیات خاورشناسی ــ نهتنها دشمن فلسفه نیست، بلکه در بنیادهای نظری خود، بهشدت «سینوی» باقی میماند؛ حتی وقتی از الهام و کشف سخن میگوید.
مسألهٔ اصلی کتاب پاسخ به این پرسش است: چگونه ممکن است غزالی، که ظاهراً منتقد فلسفه و مدافع عرفان است، نظریهای دربارهٔ «معرفت الهامی» ارائه کند که ساختار آن عمیقاً بر آموزههای ابنسینا استوار باشد؟ و در کنار این پرسش، به این مسأله نیز میپردازد: غزالی چگونه «معرفت عرفانی» را با «نظام عقلانی» فلسفه سینوی آشتی میدهد؟
غزالی در پی حل تنش میان «معرفت عقلی» و «معرفت شهودی» بود. پاسخ او، توسعهٔ نظریهٔ ابنسینا دربارهٔ افاضهٔ نور عقلی است که غزالی آن را «الهام»، «کشف» یا «اشراق» نامید. بنابراین، معرفت الهامی در غزالی امتداد طبیعی سنت سینوی است، نه گسست از آن. این به معنای آن است که غزالی عقل را رد نمیکند، بلکه عقل را شرط لازم الهام میداند. الهام را خارج از نظام عقلانی نمیبیند؛ بلکه آن را نقطهٔ اوج فعالیت عقل میداند.
خیابان انقلاب، خیابان دوازده فروردین، خیابان شهید نظری غربی، نبش جاوید ۲، پلاک ۲، ساختمان مرکزی ققنوس، طبقۀ ششم، تالار گفتگو