“آژنگ نیوز”:پارک اتابک یکی از بزرگترین و زیباترین باغهای تهران بود که روزهای تاریخی زیادی به خوددیده بود.پس از فوت میرزا علی اصغرخان اتابک ؛مالک این ساختمان ؛این پارک را نزد یکی از صرافخانه های معروف زردشتیان گرو گذاشتند که او هم بنوبه خود در بانک استقراضی روس گرو گذاشت و بعدا پارک بتصرف بانک در آمد .
مطابق قرارداد ۱۹۲۱ بانک استقراضی با تمام اموال منقول و غیر منقول ودین وطلب خود به دولت ایران انتقال یافت و بالطبع پارک هم که جزو اموال بانک بود، منتقل به دولت ایران شد .
عمارت اتابک که بعدا در آتش سوزی از بین رفت
در قرارداد ۱۹۲۱ هیچگونه اشاره به پارک نشده و فقط طبق تبصره ماده نهم قرارداد دولت ایران موافقت کرده بود که در هر یک از شهرهای ایران که دولت شوروی بخواهد قنسولگری دائر کند فقط یک خانه اعم از اموال بانک استقراضی یا قنسولی داشته باشد و چون در تهران محل سفارت پامنار بود؛لذا پارک اتابک باید به دولت ایران تحویل بشود.
موضوع پارک سالها بین دولتین از جمله مسائل مورد اختلاف بوده و بحث طولانی دراطراف آن شده بود اما ظاهراً به جایی نرسید.
عمارت جدید پارک که در سالون آن پذیرایی میشد .عمارتی بوده که مسیو شومیاتسکی دومین سفیر شوروی در سال
۱۹۲۲-۲۳ ساخت. عمارت مجلل معروف اتابکی در سال ۱۹۲۱ چند ماه پس از ورود اولین سفیر شوروی دچار حریق شد و نابود گشت.
از ساختمانهای اتابکی فقط عمارت اندرونی آن برجابود و در همین عمارت بود که روسها در سال ۱۹۲۳ دومین غرفه خود را در اولین نمایشگاه کالای ایران بر پا کردند و اجناس شوروی را در معرض نمایش گذاردند.
حریق در حینی درگرفت که سفارت برای گذراندن ایام تابستان در ییلاق زرگنده بود. حریق صورت موحشی داشت ورضا شاه که در آن زمان وزیر جنگ بود عده زیادی سرباز برای اطفاء آن اعزام نمود و خودش هم شخصا حاضر شد. اما علت حریق معلوم نشد .
چون در آن روزها مشغول تعمیر عمارت بودندوعده زیادی عملجات در آن کار میکردند، بعضی گمان بردند که براثر بی احتیاطی عملیات آتش گرفته و برخی دیگر گفتند که تعمدی در کار بود .
مسیوروتشتین اولین سفر شوروی که در بهار سال ۱۳۰۰ در عهد نخست وزیری آقای سید ضیاء الدین وارد تهران شد چند روز پس از ورود اعلانی در جرائد تهران منتشر کرد و به اطلاع مردم پایتخت رسانید که روزهای جمعه پارک سفارت برای عموم باز است که در آن گردش و تفرج کنند.
این اقدام سفیر شوروی بمنزله اولین قدم برای تبلیغات بالشویکی تلقی شد و دولت وقت را تا حدی مضطرب کرد.
دولت هم بلافاصله اعلان کرد که پارک مجلس شورای ملی که خانه ملت است برای گردش برروی عموم باز است.
بدین طریق پارک سفارت تا چندی گردشگاه هزاران نفر از مردم تهران بود که در روزهای جمعه در خیابانهای مصفای آن و کنار استخرها و جویهای مینشستند و بقول خودروسها کیف میکردند.
بعد از واقعه حریق پارک را برای گردش بروی مردم بستند ولی سالی دوبار یکی در اول ماه مه و یکی هم در هفتم نوامبر (عید انقلاب اکتبر) میتینگ های عمومی در آن تشکیل میدادند و نمایندگان شوروی هم از سفیر و دیگران نطقهایی به مناسبت آنروز ایراد میکردند .دراین میتینک ها چندین هزار از مردم تهران حاضر میشدند. بعد از استقرار سلطنت پهلوی که روابط مردم با سفارتخانهای خارجه مورد توجه قرار گرفت، دیگر میتینگی در سفارت تشکیل نشد.
ساختمان سفارت شوروی که به جای خانه اتابک ساخته شد
وامادرمورد اثاثیه مجلل و گرانبهای اتابکی که از آن یاد کرده اند؛ باید گفت که سالن بزرک سفارت ، با سه چلچراغ بزرگ روشن شده بود. این سالن را اتابک برای پذیرایی های رسمی خود ساخته بود مبل های آن را خودش به اروپا سفارش داده بود. وقتی که مُرد هنوز در حدود صد صندوق از مبل هایی که برای آرایش تالارهای پارک رسیده بود درش باز نشده بود. در بازار دهه بیست خورشیدی اجناس در صندوق، در حدود صد هزار تومان ارزش داشت.
آنقدر اتابک برای کاخش مجسمه های چینی قشنک و مبلهای سر بخاری بی نظیر سفارش داده بود که بعد از او تا مدتی ، در بازار تهران هر چینی قشنگی را به اسم چینی اتابکی می فروختند. تا سالها، هر کس در دکانش چینی قیمتی خوبی داشت ، ادعا میکرد که آنرا جزء اسباب مرحوم اتابک بیدا کرده و خریده است.
وقتی که روسها ، بارک اتابک را برای سفارت خودشان خریدند، در حین استقرار سفارت شوروی جز یکی دو دست مبل مفلوک چیزی دیگر بجا نمانده بود و ظاهرا در سالهای انقلاب مامورین تزاری که در سفارت مانده بودند همه را خورده و برده بودند.
سپهسالار ( سپهدار رشتی ) هم که به سخاوت مشهور بود از نظر دوستی باروس ها مقدار زیادی مبل و فرش و اثاثیه مجلل به سفارت فرستاد. بعدا مسیوشو میاتسکی با اصرار زیاد اشیاء امانتی را پس داد سپهسالار از قبول آن اکراه داشت بالاخره هم چند دستگاه چهل چراغ مجلل را که بعضی از آن در سالون بزرک سفارت باقی مانده بود؛ به رسم یادگاری به سفارت بخشید.
تهیه و تدوین:حسن محرابی
گروه تاریخ