“آژنگ نیوز”:تیغ اوکام اصلی است که اغلب به راهب قرن چهاردهمی ویلیام اوکام نسبت داده میشود و تأکید میکند که سادگی باید حل مسئله را در رشتههای مختلف، از جمله علوم، ریاضیات و حتی تحقیقات جنایی، هدایت کند. این اصل ریشههای تاریخی دارد و فیلسوفانی مانند ارسطو که معتقد بودند طبیعت تمایل به عمل با حداقل ابزار دارد، پیش از آن به آن اشاره کردهاند. در زمینههای علمی، تیغ اوکام برای ارزیابی نظریهها، مانند ترجیح نظریه نسبیت انیشتین بر جایگزینهای پیچیدهتر مانند نظریه لورنتس، به کار گرفته شده است.
بسیاری از افراد دیگر قبل و بعد از این راهب، از جمله آلبرت انیشتین و ایزاک نیوتن، قوانین مشابهی ارائه دادهاند، اما عموماً به اوکام نسبت داده میشود زیرا او از این اصل با منطقی تیغمانند استفاده کرد تا به همراه موارد دیگر بیان کند که “وجود خدا را نمیتوان تنها با عقل استنباط کرد”.
ویلیام اوکام به جرم ارتداد در برابر پاپ محاکمه شد، اما به طرز جسورانهای فرار کرد. ایده بزرگ او، که به تیغ اوکام معروف است، همچنان دقیقترین ابزار برای بهبود درک ما از جهان است.
این اصل را میتوان در بسیاری از زمینههای علم و منطق به کار برد. برای مثال، اگر دو برنامه کامپیوتری کار یکسانی انجام دهند، برنامه کوتاهتر که در آن کد کمتری میتواند اشتباه کند، احتمالاً ارجحیت دارد. یا اگر شما پزشک هستید و بیماری با شکایت از گرفتگی بینی مراجعه میکند، احتمال ابتلای او به سرماخوردگی معمولی بیشتر از یک اختلال نادر سیستم ایمنی است. همانطور که گاهی به دانشجویان پزشکی گفته میشود: “وقتی صدای سم اسب را میشنوید، به اسب فکر کنید، نه گورخر”. یا همانطور که اصل طراحی KISS نیروی دریایی ایالات متحده میگوید: “سادهاش کن، احمق”.
چرا فیزیکدانان فکر میکنند هندسه مسیر رسیدن به نظریه همه چیز است؟میتوانید آن را از نظر نظریه احتمالات اساسی در نظر بگیرید. همه چیز را میتوان به عنوان یک احتمال وقوع نسبت داد. به این ترتیب، هر فرضی که به نظریه خود اضافه میکنید، احتمالات بیشتری برای خطا ایجاد میکند و اگر فرضی دقت یک نظریه را بهبود نبخشد، فقط احتمال اشتباه بودن نظریه را افزایش میدهد.
با این حال، مهم است بدانیم که تیغ اوکام بیشتر یک راهنمای منطقی است تا یک قانون. این تیغ سادهسازی بیش از حد را تجویز نمیکند و اگر نظریه پیچیدهتری در دسترس باشد که واقعیتها را بهتر توضیح دهد، باید نظریه پیچیدهتر ترجیح داده شود. همانطور که همیشه در علم صادق است، شواهد تجربی باید پیروز شوند.
فرانسیس کریک، یکی از کاشفان ساختار DNA، هشدار داد که «سادگی و ظرافت» تیغ اوکام برای دنیای آشفته زیستشناسی مناسب نیست. به عنوان مثال، تکامل داروینی از طریق انتخاب طبیعی، نظریهای بسیار پیچیدهتر از آن است که بگوییم همه حیوانات محصول یک خالق الهی هستند، اما در نهایت، با واقعیتهایی که ما آنها را بسیار بهتر میشناسیم، مطابقت دارد.
در مجموع باید اشاره کرد که در حالی که به عنوان ابزاری ارزشمند برای توسعه مدلهای نظری عمل میکند، تیغ اوکام مصون از خطا نیست؛ دادههای آینده ممکن است نتیجهگیریهای اولیه حاصل از توضیحات سادهتر را به چالش بکشند. به ویژه، برخی از زمینهها، از جمله برنامهنویسی کامپیوتر، این اصل را برای سادهسازی فرآیندها اتخاذ کردهاند. با این حال، مهم است که تشخیص دهیم سادگی معادل حقیقت نیست و این اصل باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد و توضیحات جایگزین را نیز در نظر بگیرد. در مجموع، تیغ اوکام رویکردی محافظهکارانه به استدلال ارائه میدهد و بر نیاز به وضوح تأکید میکند و در عین حال در صورت لزوم پذیرای پیچیدگی نیز باقی میماند.
تهیه و تدوین:حسن محرابی
گروه گزارش