“آژنگ نیوز”:قدیمی‌ترین استفاده از گیاه روانگردان و دارویی «هَرمال» در عصر آهن عربستان شناسایی شد.یک مطالعه جدید با استفاده از پروفایل متابولیک، سیستم‌های دانش باستانی پشت استفاده از گیاهان درمانی و روانگردان در عربستان باستان را کشف می‌کند.
تحقیقات جدید منتشر شده در Communications Biology، قدیمی‌ترین کاربرد شناخته شده گیاه دارویی و روانگردان Peganum harmala، که معمولاً با نام سداب سوری یا هارمال شناخته می‌شود، را در شیوه‌های بخور دادن و استنشاق دود کشف کرده است. این یافته‌ها بینش بی‌سابقه‌ای در مورد شیوه‌های درمانی و حسی اولیه عربستان ارائه می‌دهد و نشان می‌دهد که گیاهان بومی تقریباً ۲۷۰۰ سال پیش عمداً به دلیل خواص زیست‌فعال و روانگردان خود مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
این مطالعه به رهبری دکتر باربارا هوبر (موسسه زمین‌شناسی انسان‌شناسی ماکس پلانک) و پروفسور مارتا لوسیانی (دانشگاه وین)، با همکاری کمیسیون میراث وزارت فرهنگ عربستان سعودی، از تکنیک‌های پیشرفته پروفایل متابولیک برای تجزیه و تحلیل بقایای آلی حفظ شده در داخل دستگاه‌های بخور عصر آهن استفاده کرد. این دستگاه‌ها در آبادی واحه‌ای در قریه در شمال غربی عربستان سعودی، محلی که در دوران باستان به خاطر ظروف سرامیکی تزئین شده‌اش شناخته می‌شد و امروزه به عنوان ظروف نقاشی شده قریه شناخته می‌شود، کاوش شدند.
باربارا هوبر، نویسنده اصلی این مطالعه، می‌گوید: «یافته‌های ما شواهد شیمیایی برای اولین سوزاندن شناخته‌شده‌ی هارمالا را نه تنها در عربستان، بلکه در سراسر جهان نشان می‌دهد. کشف ما روشن می‌کند که چگونه جوامع باستانی از دانش سنتی گیاهان و دارونامه‌های محلی خود برای مراقبت از سلامت خود، تصفیه فضاها و ایجاد اثرات روانگردان بالقوه استفاده می‌کردند.»
این مطالعه از کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا-طیف‌سنجی جرمی پشت سر هم (HPLC-MS/MS) استفاده کرد، یک تکنیک تحلیلی قدرتمند که امکان تشخیص آلکالوئیدهای خاص هارمالا را حتی در نمونه‌های کوچک و تخریب‌شده فراهم می‌کند.
پروفسور مارتا لوسیانی، مدیر حفاری در قریه و باستان‌شناس دانشگاه وین، می‌گوید: «ادغام تجزیه و تحلیل زیست‌مولکولی با باستان‌شناسی به ما این امکان را داده است که نه تنها نوع گیاهانی را که مردم استفاده می‌کردند، بلکه مکان، چگونگی و چرایی آنها را نیز شناسایی کنیم. ما در حال دسترسی به شیوه‌های گیاهی هستیم که در زندگی روزمره نقش اساسی داشته‌اند اما به ندرت در سوابق باستان‌شناسی حفظ شده‌اند.»
اسپند که به خاطر خواص ضد باکتری، روانگردان و درمانی‌اش شناخته شده است، هنوز هم در طب سنتی و شیوه‌های بخور خانگی در منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد. یافته‌های جدید، اهمیت فرهنگی و دارویی دیرینه آن را برجسته می‌کند.
احمد ام. ابوالحسن، مدیر مشترک کمیسیون میراث پروژه قریه، می‌افزاید: «این کشف ریشه‌های عمیق تاریخی شیوه‌های درمانی سنتی و بخور در عربستان را نشان می‌دهد. ما نه تنها اشیاء، بلکه میراث فرهنگی ناملموس دانش باستانی را که هنوز هم در جوامع محلی امروزی اهمیت دارد، حفظ می‌کنیم.»
پیامدهای این مطالعه فراتر از باستان‌شناسی به حوزه‌هایی مانند گیاه‌شناسی قومی، انسان‌شناسی پزشکی، مطالعات میراث و فارماکوگنوزی گسترش می‌یابد – که همگی به رابطه بلندمدت بین انسان‌ها، گیاهان دارویی و منابع طبیعی مربوط می‌شوند.
گروه گزارش