“آژنگ نیوز”:سیروس پرهام از بانیان و موسسین سازمان اسناد ملی ایران، مترجم، ویراستار، هنرشناس و چهره برجسته فرهنگی در سن ۹۷ سالگی درگذشت.
سیروس پرهام (۳ بهمن ۱۳۰۷ ـ ۲۴ شهریور ۱۴۰۴) در شیراز به دنیا آمد. او در سال ۱۳۳۰ از دانشگاه تهران مدرک لیسانس گرفت و پس از آن برای ادامۀ تحصیل به آمریکا رفت و در رشتۀ علوم سیاسی موفق به اخذ درجۀ دکتری از دانشگاه برکلی شد.
پرهام از پایه‌گذاران ویراستاری در ایران و از جمله نخستین منتقدان ایرانی بود که به شیوۀ علمی نوین به نقد آثار ادبی می‌پرداخت. او در سال ۱۳۴۹ به یاری جمعی، سازمان اسناد ملّی ایران را بنیان گذاشت و خود ریاست آن را بر عهده گرفت. از کارشناسان متبحر قالی در ایران نیز بود و تألیفاتی در این زمینه منتشر کرد.
دکتر سیروس پرهام، اولین رئیس آرشیو ملی ایران در خصوص تاسیس سازمان اسناد ملی اینگونه می‌گوید: در سال ۱۳۴۳ به استخدام شورای عالی اداری درآمدم. تهیه طرح تاسیس سازمان اسناد ملی ایران را با همکاری و مشاوره آقای فارمر که در آرشیو ملی انگلیس کار می‌کرد و بازنشسته آنجا بود در این شورا آغاز کردم. تهیه و تدوین طرح یک‌سال زمان برد و در سال ۱۳۴۶ طرح تکمیل شد. طرح تاسیس سازمان اسناد قبل از اینکه به مجلس برود حدود یک سال در فراکسیون حزبی ایران نوین بررسی شد و ما در این جلسات می‌آمدیم و می‌رفتیم. پس از جلسات فراکسیون حزبی، طرح به هیات دولت و سپس به مجلس رفت و در کمیسیون‌های مختلف مجلس بارها مطرح شد و رفتیم دفاع کردیم و توضیح دادیم تا اینکه این طرح در سال ۱۳۴۹ تصویب شد و به صورت قانونی درآمد و به سازمان امور اداری و استخدامی کشور که جانشین همان شورای عالی اداری کشور بود ابلاغ شد. طبق قانون، سازمان اسناد ملی به سازمان امور اداری و استخدامی کشور وابسته بود و رئیس سازمان اسناد ملی را هم هیات وزیران به پیشنهاد دبیرکل سازمان امور اداری و استخدامی انتخاب می‌کرد. در همان سال ۱۳۴۹ بنده به این کار منصوب شدم و طبیعتا شروع کار هم خیلی مختصر بود و اولین بودجه‌ای که به ما داده شد ششصد‌هزار تومان در سال بود.
این رقم در سال بعد به یک‌میلیون و دویست‌هزار تومان رسید اما چون مبلغ ناچیزی بود از بودجه محرمانه نخست‌وزیری استفاده می‌کردیم.
اولین کارشناسانی که با سازمان اسناد همکاری داشتند شش نفر بودند منتها از سال دوم ما از سازمان ملل برای ایجاد کارگاه مرمت اسناد کمک خواستیم و خوشبختانه موافقت شد و خانم پاکستانی که سابقه این کار را داشت و از کارشناسان سازمان ملل بود به ایران آمد و طرح کارگاه مرمت اسناد را تهیه کرد.
مجموعا تا زمانی که من بازنشسته شدم ده کارشناس سند داشتیم البته برای خدمات، قسمت کارگزینی، قسمت اداری و مالی پرسنل جداگانه‌ای داشتیم.
از کتابهای سیروس پرهام می‌توان به رئالیسم و ضد رئالسیم در ادبیات، دستبافتهای عشایری و روستایی فارس، فرش و فرشبافی در ایران، گزیدۀ اشعار والت ویتمن (ترجمه) و ای آن که اکنون مرا در دست داری (ترجمه) اشاره کرد. مجموعۀ پانزده‌جلدی سیری در هنر ایران نوشتۀ آرتور اپهام پوپ و فیلیس اکرمن به سرویراستاری پرهام منتشر شده است.
گروه خبر