“آژنگ نیوز”:یک ماجرای ساده مبدا اختراع بادبزن بوده است.در میان کسانی که در روز جشن یکی از سالها به یک معبد چینی رفته بودند ، دختر یکی از افراد چینی هم که « لامی» نام داشت آمده بود. این دختر بیماری مخصوصی داشت و نذر کرده بود که با شرکت در آن جشن ، بهبودی حاصل کند! ولی نتوانست در میان آن جمعیت انبوه بایستد و نفسش به تنگ آمد ، زیرا دود بخور زیاد بود و جمعیت هم فشار میآورد و چون بر وفق عادات مرسوم کسی حق نداشت. در آن لحظه از معبد خارج شود دخترک معصوم نزدیک بود در آن گیر و و دار خفه شود و چون هر لحظه دود بخور بیشتر میشد و هوای محیط کاملا فاسد و خراب شده بود، لاسی بی اختیار دست برد و نقاب خود را بر داشت و در جلوی دهان و بینی خود بحرکت آورد تا بتواند قدمی بر دارد و این مبدا تاریخ پیدایش باد بزن محسوب میشود که از آن پس در چین دست به اختراع آن زدند و انواع و اقسام آنرا ساختند و در تمام شرق رواج یافت.
سبب رواج باد بزن در اروپا
اعراب اسپانیا که عادت به استعمال باد بزن داشتند ، سبب رواج آن در سایر کشورهای اروپا شدند و فرانسویان در قرن هیجدهم آنرا شناختند و در صنعت آن شاهکارها کردند و با چوب و فلز و استخوان و پارچه و امثال آن انواع و اقسام بادبزنهای زیبا و نفیس ساختند.
وقتی بازار این صنعت زیبا رواج گرفت ، تجارت آن یکی از طرق بدست آوردن ثروت شد و بازرگانان و جهانگردان بسیاری در تمام کشورهای شرق دور و نزدیک به مسافرت پرداختند و انواع و اقسام آنرا بدست آورده با آن تجارت وسیعی کردند و ثروت هنگفتی بچنگ آوردند.
در سال ۱۸۶۰ در بوردوِ؛کشور فرانسه؛ باد بزنی یافت شد که به ولیعهد فرانسه تقدیم شده و نام او و خصوصیات نشانهای او که بر سینه اش نصب میکرد، از روی آن حک شده بود .بادبزن دیگری هم بدست آمد که روی آن صورت « ماری آنتوانت » و لویی شانزدهم » دیده میشد .
مهمترین حادثه ناشی از بادبزن در میان حوادث با نقش بادبزن از قبیل از میان رفتن وطنها و سقوط دولتها و واژگون شدن تاج و تختها و خونریزی ها که همه اش به سبب بادبزن بوده است از همه مهمتر حادثه خروج الجزایر از دست اعراب و افتادن آن بدست فرانسویان است :
دای ، امیر الجزایر یک روز برسبیل مزاح با باد بزنی که در دست داشت ، ضربه خفیفی به کنسول فرانسه در الجزایر نواخت. پیش از آن نیز کدورت مختصری بین آن دو شده بود.
قنسول فرانسه پس از این حادثه ،فوراً تلگرافی به دولت متبوع خود در پاریس مخابره کرد و اظهار داشت که این عمل اهانت به کشور فرانسه است و دولت فرانسه نباید در قبال این عمل سکوت اختیار کند.
چیزی نگذشت که جنگی سخت میان اعراب الجزایر و پادگان فرانسویان در گرفت و پیروزی از آن فرانسویان شد و در اندک زمان استیلای کامل از الجزائر یافتند و سراسر آنرا اشغال کرده و نفوذ اعراب را از آن سرزمین رابرانداختند.
۱- باد بزن مصری قدیم ۲و۳ – باد بزنهای هلندی ۴- باد بزن مکزیکی ۵- باد بزن یونانی قدیم ۶- بادبزنی چینی ۷- باد بزنی که در قرن پا نز دهم بکار برده می شد. ۸ و ۱۰و۹باد بزنی که در قرن ها شانز دهم بکار برده میشد ۱۱- بادبزنی که در عهد امپراتوری فرانسه بکار برده میشد . ۱۲ – باد بزنی که از پر ساخته شده است. ۱۳- بادبزنی که در قابمخصوص خود جا میگیرد .
باشگاه و نمایشگاه بادبزن
کار باد بزن تا آنجا بالا گرفت که در انگلستان باشگاه مخصوصی برای آن ترتیب دادند که رئیس آن ملکه ویکتوریا و از اعضای برجسته آن ایز ابلا ملکه اسپانیا بود. در سال ۱۸۷۰ نمایشگاه بزرگی برای بادبزن بر پا کردند و مجموعه های زیبایی از آنرا که اغلب آنها گرانبها و نفیس وتاریخی بود واز کشورهای دور دست آسیا گرد آورده بودند، بمعرض نمایش گذاشتند.
از جمله این باد بزنهای نفیبس تاریخی، چند باد بزن مرصع متعلق بملکه ماری آنتوانت بود .ملکه ایزابلا نیز درقصر «کامتل » قریب ۸۰۰ عدد بادبزن مرصع مختلف داشت که از کشورهای مختلف گیتی جمع آوری شده بود.
در میان مجموعه بادبزنهای مادام دو پومپا دوررو چیلد باد بزن زیبا و بدیعی بود که شاهکاری درصنعت ظریف بادبزن سازی بشمار میرفت و از آن نقش مجالس انس و رقص دیده میشد که در قصر «ورسای» برپا میگشت .این باد بزن به ۲۰۰۰ فرانک خریداری – شده بود.
باد بزنهای یادگاری و تعبیرهای مختلف
شهر پاریس پس از محاکمه ماری آنتوانت ، یک بادبزن بسیار نفیس برسم یادگار و به نشانه وداع به او تقدیم داشت و این مبدأ تاریخ جدیدی شد که علامت وصیت تاج و تختهای سلطنت بشمار رفت.
ژاپن همسایه چین در آغاز زمان یک کشور فراموش شده و کم اهمیت بود و ملت آن که در عین تعصبهای سخت ، صاحب عواطف و طبایع رفیق بود، باد بزن را نمونه و نشانه هر چیز رقیق و لطیف دانست و مردم برای خوش آمد گویی به همدیگر آنرا بکار بردند و آموزگاران برای تنبیه کودکان ، از آن استفاده میکردند و جوانان آنرا نشانه نامزدی میدانستند .
باد بزن نشانه حکم اعدام هم بوده است و جلادان وقتی آنرا به مردم می دادند مثل این بود که به او بگویند : «با این باد بزن، از آخرین نسیم حیات استفاده کن !»
بادبزنهای نفیس و تاریخی
بعدها در فرانسه برای ساختن بادبزن کارخانهای بسیار بکار افتاد که باد بزن های بسیار زیبا و محکم و نفیسی میساخت و آنها و پادشاهان و امرا و بزرگان هدیه میدادند .
کنتس دوپاری،باد بزن نفیسی را که با دست خود ساخته بود،به شهرپاریس هدیه نمود و همچنین پرنس ماتیلدا،بادبزنی با دست خود ساخت که خیلی زیبا و ظریف بود وبه امپراتریس اوژنی زن ناپلئون سوم تقدیم داشت.
زیباترین و نفیسترین بادبزنها آن است که ازپرطاووس ولک لک وچوب صندل وعود وعاج ساخته میشد.بادبزن نفیسی ازاین قبیل برای ملکه اتریش که در سال ۱۸۹۸ کشته شد ، بمبلغ دو هزارفرانک خریداری کردند و همچنین یکی ازین نوع بادبزنهای زیبا و نفیس را به سارا بر داری هنر پیشه مشهور به مناسبت مهارتی که در نمایش مادام کاملیا ، بخرج داده بود؛هدیه نمودند.
یکی از اشراف شهر پرتوافرابو ازشهرهای جزیره الب یک باد بزن چینی از عاج داشت که در اصل متعلق پرنس پولین بارگز خواهر ناپلیون اول بود.از سال ۱۹۰۰ قیمت بعضی بادبزنها به قدری بالا رفت که میتوان گفت بر حد جنون رسیده بود !
درپاریس باد بزنی به قیمت چهارده هزار ویکی دیگر بمبلغ ۲۲ هزار ودیگری بمبلغ ۴۳ هزار وچهارمی که مرصع ازجواهر و سنگهای قیمتی بود در بازارهای لندن بمبلغ ۶۵ هزار فرانک خرید و فروش شد.
شگفت اینکه یکی از علاقه مندان به بادبزنها ؛مجموعه بادبزنی را که کار چین قدیم بود و سالها آنرا پیش خود نگه داشته بود؛ مبلغ ۳۵۰ هزار فرانک فروخت !
در نمایشگاهی که در بال ۱۹۰۰ در پاریس برگزارشد ، مسیو لوسی ین مجموعه بادبزنی را به معرض تماشا گذاشت که تاریخ فرانسه از عهد لویی پانزدهم تا حدود سال ۱۹۰۰ به طور الوان بر آن منقوش بود و شهرداری پاریس راضی نشد که آنرا به یک نفر مشتری که تا نیم میلیون فرانک حاضر به خریداری آن بود بفروشد ! پس در جاییکه تاج پادشاه نیز در همین حدود قیمت داشته باشد. جا دارد که باد بزن را تاج زن بدانیم !
تهیه و تدوین:فرحناز عباسی
گروه تاریخ