“آژنگ نیوز”:رنگرزی حرفه فراموش شده ای است که روزگاری برای خود سیستم آموزش مجزا داشته و دارای یک هنرستان تخصصی بود.
در اوائل سلطنت رضا شاه یک سلسله اقدامات صنعتی در ایران صورت گرفته شد. از جمله ایجاد کارخانه های نساجی و نخ ریسی و پارچه بافی بوده است.در نتیجه مقارن سالهای۱۳۰۷ و ۱۳۰۸ اندیشه تاسیس یک آموزشگاه مخصوص برای فن رنگرزی و پرورش یک عده کارشناس رنگ حاصل گردید تا از ورود آنان در کارخانه های مربوطه و همچنین در گمرک برای تشخیص رنک های ثابت فرش و تجزیه رنگها و امتحانات دیگر استفاده بعمل آید.
از این رو در بهمن ۱۳۰۹ آموزشگاهی بنام هنرستان رنگرزی محل فعلی خیابان کمال الملک (تهران)به عرصه وجود گذاشت و اساسنامه و برنامه آن در تاریخ ۲۳ فروردین ماه ۱۳۱۱ با قید آنکه پایه تحصیلی فارغ التحصیلهای این هنرستان برابر شش ساله متوسطه است به تصویب شورایعالی فرهنگ رسید.
از جمله شرائط پذیرفتن هنر جو داشتن گواهینامه سه ساله متوسطه-سپردن یک تعهد نامه – نداشتن ترک تحصیل بود. پس از اتمام تحصیلات علمی وعملى فارغ التحصیلان باید در کارخانه های دولتی برای مدت پنجسال به کار پردازند و اما مدت تحصیلات وشرح چگونگی آن اجمالا بدین شرح بود که کل دوره سه سال بود. در سال اول شناسایی پشم و شستشوی پشم و رنگرزی روی ابریشم طبیعی ایران و خارجه و سفید کردن آن .در سال دوم شناسایی نخ و شستشوی پشم و پختن نخ و رنگرزی بارنگ های طبیعی و شیمیائی و سفید کردن آن .
مصطفی سلیمی رییس وقت هنرستان رنگرزی
در سال سوم پختن ابریشم طبیعی و رنگرزی روی ابریشم طبیعی ومصنوعی با رنگهای شیمیائی و طبیعی و سفید کردن آن بعلاوه قسمت چیت سازی روی نخ و ابریشم طبق برنامه مصوبه بوده است. علاوه بر این عملیات یک سلسله دروس علمی و نظری نیز داشته است.
همانطوریکه همه چیز در تغییر و تحول و یا در ترقی و تنزل بود این مؤسسه هم در طول زندگانی بیست ساله خود دستخوش تغییراتی گردیده که از جمله برنامه آن بود که در تاریخ ۱۳ اسفندماه ۱۳۱۹ این اصلاح از تصویب شورایعالی فرهنگ گذشت ولی بامقایسه و سنجش این دو بر نامه یکی بر دیگری و در نظر گرفتن احتیاجات روز افزون ایران و همچنین محفوظ داشتن پیشرفتهای شگرف این صنعت در دنیای جدید با ابراز تأسف برای بیان حقیقت میتوان گفت که این هنرستان بر خلاف انتظار سیر قهقرایی نمود و نتوانسته بود وظیفه اساسی خود را ادا و نقش بزرک و مؤثر خود را در صنایع کشور احراز نماید . به همین جهت در سال ۱۳۳۱ برنامه های جدید برای آن تدوین گردید:
۱ — تکمیل ساختمان و تهیه وسائل و ادوات لازم مانند دیگ بخار
۲ – تکمیل و سائل لازم آزمایشگاه های رنگرزی و شیمی هنرستان
۳ – پیش بینی وضعیت جدید صنعت رنگرزی جهانی در برنامه هنرستان
۴ – استفاده از دعوتها و تماس گرفتن با مؤسسات صنعتی دنیا و اعزام هنر آموزان و هنرجویان برای تکمیل معلومات خود بآن نقاط که مخارج آنها بعهده خود کارخانه باشد.
۵ – الزام فارغ التحصیلها به کار کردن در رشته های خود، همچنین تدریس کردن هنر جویان کلاسهای اول و دوم در تعطیل تابستان در کارخانه های مربوطه اعم از دولتی و ملی .
۶- جلب توجه سرمایه داران و صاحبان کارخانه های نساجی بتأسیس یک کارخانه بزرک رنگ سازی ومطلع ساختن آنان باهمیت اقدام مفید که مانع خروج سرمایه بزرگی از کشور میشد.
اما متاسفانه در سالهای بعدی و در دهه ۴۰ خورشیدی به طور کلی این هنرستان تغییر ماهیت داد و به گونه ای غیر مستقیم تعطیل شد.
تهیه و تدوین:حسن محرابی
گروه تاریخ