“آژنگ نیوز”:ساخت کارخانه گلیسیرین از جمله اقداماتی بود که برای صنعتی شدن ایران انجام گرفت. در میان چمن‌ها و در دامن تپه‌های دولت آباد و ابن بابویه بناهای مرتفع برج‌ها و دودکش‌های کارخانه گلیسرین در سال ۱۳۲۰ خورشیدی از دور نمایان بود. یک دودکش عظیم که ۳۹ متر ارتفاع داشت و منبع آب کارخانه که ۳۲ متر ارتفاع آن بود نخستین قسمتی از کارخانه بود که از دور در دل طبیعت جلب نظر میکرد.
کارخانه گلیسرین در سال ۱۳۲۰ متجاوز از سه سال از زمان تأسیس آن می‌گذشت و در مجاورت کارخانه سیمان و در آغوش چمن‌ها و بیدزارهای سرسبز و خرم دولت‌آباد و ابن بابویه واقع شده و این دو کارخانه منظم که هر دو از مظاهر ترقیات صنعتی ایران آنروز بودند پیوسته از جاده شهر ری که یکی از شاهراه‌های مهم پایتخت به‌شمار می‌رود نمایان بود.
البته همه روزه جمعیت زیادی که از این راه عبور میکردند از تماشای آن بهره‌مند می‌گردیدند.
هنگام شب کارخانه گلیسرین و کارخانه سیمان در میان برق از دور می‌درخشید و شیوه و جلوه دلپذیر و خاصی داشت.
در پیرامون کارخانه گلیسرین تپه‌هایی واقع شده بود که از خشت‌های عظیمی که در آن تپه‌ها دیده میشود پیدابود که از بناهای قدیم شهر تاریخی (راز) بوده که روزی در شمار با شکوه‌ترین و معظم‌ترین بلاد ایران به‌شمار می‌رفته و در جنگ تاتار ویران شده بود.
کارخانه گلیسرین در تمام شبانه روز (٢۴) ساعت مشغول کار بود و ۴٠٠ کارگر داشت که به دسته مختلف تقسیم شده بودند. هر دسته از کاگران ۸ ساعت کار میکردند . در این مدت و با این عده کارگر کارخانه گلیسرین روزی ۲ تن گلیسرین و ۳۲ تن صابون و شش هزار قالب شمع تهیه کرده و بیرون میداد .
مواد اولیه این کارخانه پیش از استعمال و در حین عملیات و پس از بکار بردن در آزمایشگاه مخصوص کارخانه بدست کارشناسان این فن تجزیه و آزمایش شده و پس از اطمینان از خوبی و بی غل و غش بودن آن مواد ، اجازه استعمال داده میشد.
قسمت صابون سازی نیز با اینکه آنقدرها مفصل نبود لیکن باز هم تماشایی و دیدنی بود.در قسمت صابون سازی ابتدا مواد متشکله صابون در دیگهای بزرگ بخار ریخته شده و پس از حل و عقد و فعل و انفعالات شیمیایی دیگر وارد دستگاه رنده شده از آنجا کاملا رنده گشته سپس خشک میشود و بعد در دیگهای دیگر عطر و رنگ گرفته از حالت شمش بصورت قالب در میآید.
انواع صابونهای کارخانه که تازه ببازار کشور ارایه شده بود عبارت بودند از :سه رقم صابون آرایش نمره ۱ و ۲ و ۳ – براده صابون – گرد صابون و صابون رختشویی .
این کارخانه با موتور دیزل و با مازوت و ذغال سنگ کار میکرد.
تهیه و تدوین:حسن محرابی
گروه تاریخ