“آژنگ نیوز”:معرفی بالاترین مقام کشور از لحاظ قانونی در زمان فعالیت دولت موقت در سال ۱۳۵۷ یکی از مشکلات این دولت بود. مجید مهران عضو اسبق وزارت امور خارجه در این خصوص می نویسد:دکتر سنجابی به دلیل این که شهریار روحانی، داماد دکتر یزدی و کاردار موقت ایران در واشنگتن دستورات وزیر خارجه را اطاعت نکرد و اسناد مهمی را که باید به تهران ارسال میداشت به جای دیگری برد از سمت خود استعفا کرد. روزی مهندس بازرگان نخست وزیر به اتفاق دکتر ابراهیم یزدی که تا آن روز معاون نخست وزیر بود به وزارت خارجه آمد. به طنز گفت روزی یکصد نامه به نخست وزیری می آید فکر کردم خودم بیایم که احتیاج به نامه نگاری نباشد.
این آقای دکتر یزدی هم فعلاً به عنوان سرپرست وزارت خارجه معرفی میشوند. اما از روز بعد دکتر یزدی محکم پشت میز وزارت نشست و همه ی رؤسا و مدیران کل را احضار کرد. وقتی که همگی آمدیم آقای رکن الدین آشتیانی که قرار بود به سمت سفیر ایران در مادرید منصوب شود و با وزیر کار داشت نیز دعوت شده در جلسه شرکت کند. دکتر یزدی در ابتدای سخن گفت همه میدانید که در رژیم گذشته دکتر خلعتبری وزیر خارجه نبود. عملاً شاه سیاست خارجی را رهبری میکرد و دستور میداد و بالقوه وزیــر خــارجــه بود.
خلعتبری عملاً منشی او بود حال برعکس شده است. شما که میبینم از کارمندان قدیمی هستید، وزیر خارجه اید و من منشی شما هستم با سوابقی که دارید اصول سیاسی خارجی جمهوری اسلامی را برای من دیکته کنید این قلم و این کاغذ هر چه به نظرتان می رسد، بیان کنید تا من بنویسم.
اولین مطلبی که میخواهم با شما مشورت کنم این است که میدانید ما هنوز قانون اساسی مدونی نداریم رئیس جمهور هم انتخاب نشده است در نتیجه سفرای جدید که از طرف دولخارجی تعیین شده و به تهران آمده اند صف بسته اند و نمیدانند که نامه های خود را به چه مقامی بدهند شما به من بگویید در این وضعیت استثنایی چه باید کرد و چه مقامی در حال حاضر جانشین رئیس کشور ایران است.
یحیی معتمد وزیری سرپرست اداره ی دوم سیاسی اجازه ی صحبت خواست و گفت آقای مهندس بازرگان نخست وزیر ابلاغی صادر کنند بدین مضمون آقای ایکس از امروز به سمت رئیس کشور تا انتخابات آینده و تصویب قانون اساسی منصوب میشوید! همه به یکدیگر نگاه کردیم که این دوست ما مطلب را خیلی آسان گرفته است چگونه مقام پایین برای مقام بالاتر ابلاغ صادر کند در همه جا مقام رئیس جمهوری انتخابی است نه انتصابی معلوم بود که این پیشنهاد به دل دکتر یزدی ننشست رو کرد به آقای دکتر عزالدین کاظمی رئیس اداره ی عهود و امور حقوقی که گویا از طریق نهضت آزادی یا جبهه ی ملی دورادور با ایشان آشنایی قبلی داشت. شاید یک همبستگی احساس میکرد گفت آقای کاظمی شما دراین باره چه عقیده ای دارید دوست عزیز بنده آقای کاظمی هم شرح مبسوطی درباره ی تعریف واژه ی رئیس جمهور به عنوان رئیس کشور و نخست وزیر از لحاظ حقوقی و تفاوت وظایف هر یک از این دو مقام را بیان کرد لیکن بنا به دلایلی چند از بیان نظر صریح خودداری نمود. من تا آن روز با آقای دکتر یزدی کوچکترین آشنایی نداشتم و حتی یک بار هم یکدیگر را ندیده بودیم بعد از این که اجازه ی صحبت خواستم به طور خلاصه گفتم آقای وزیر خارجه میدانید که کشور ایران اولین دولتی نیست که انقلاب کرده باشد و از انقلاب کبیر فرانسه تا انقلاب اکتبر شوروی انقلابات فراوانی در دنیا روی داده است. در سالهای اخیر هم همین آقای آشتیانی که در جوارتان نشسته اند انقلاب الجزایر را به چشم دیده اند و هم مخلص در بغداد خدمت کرده ام و شاهد انقلاب ژوئیه ۱۹۶۸ عراق بوده ام خوب به خاطر دارم به محض این که در آن کشور کودتا رخ داد رادیو و تلویزیون بغداد وقوع حادثه را اعلام کرد و اعضای شورای انقلاب عراق را معرفی کرد. سرلشکر حسن البکر به عنوان رئیس شورای انقلاب و رئیس کشور تا انتخابات آینده اعلام شد.
بنابراین برای من معلوم نیست چرا اعضای شورای انقلاب اسلامی ایران تاکنون معرفی نشده اند و هیچ کس نمیداند رئیس شورا چه کسی است. اگر انقلابهای دیگر کشورها را الگو قرار دهیم رئیس شورای انقلاب اسلامی هر کس باشد باید موقتاً سمت رئیس کشور را دارا باشد.پس از تصویب قانون اساسی و انتخاب رئیس جمهور این وظیفه را به او محول نماید. بالاخره نفهمیدم مشکل سفرای خارجی را دکتر یزدی چگونه حل کرد.
منبع:کتاب در کریدورهای وزارت خارجه ؛نوشته مجید مهران
گروه تاریخ