“آژنگ نیوز”:راز آفرینش جهان به روایت “مجمل التواریخ و القصص “.یکی از کتاب‌‌های ارزشمند که گاه اطلاعاتی یگانه دربارهٔ اخبار ملوک عجم و تاریخ ایران دارد مجمل التواریخ و القصص (قرن پنجم) است. نویسندهٔ آن از منابع بسیار و مختلفی برای نوشتن این کتاب بهره جسته که خوشبختانه از بیشتر آنها نام برده است. او کتاب را از آفرینش جهان آغاز می‌کند، با تکیه بر روایات دینی از عمر عالم می‌گوید و سپس به روش تاریخ‌نگاری دودمانی ایرانیان که تاریخ را بر حسب دوران حاکمیت فرمانروایان تقسیم می‌کرده‌اند، تاریخ ایران باستان را با حوادث عصر کیومرث آغاز می‌کند و با فروپاشی حکومت ساسانیان پایان می‌دهد.
نخستین بار به سال ۱۳۱۸ استاد محمدتقی بهار کتاب را بر اساس تنها دستنویسی که تا آن زمان شناخته شده بود، تصحیح می‌کند. با دستیاب‌شدن سه دستنویس دیگر آقایان سیف‌الدین نجم‌آبادی و دکتر زیگفرید وبر یک بار دیگر آن را به سال ۱۳۷۸ در آلمان منتشر می‌کنند که نسبت به چاپ مرحوم بهار برتری‌هایی دارد و در واقع کار را چند قدمی پیش برده‌اند.
در سال ۱۳۹۹ چاپ منقح‌تری از مجمل التواریخ به تصحیح دکتر اکبر نحوی، با همت انتشارات دکتر محمود افشار منتشر شد. با توجه به این که کتاب پر است از اعلام تاریخی و جغرافیایی، همچنین اشاره به وقایع تاریخی کار آقای نحوی بسیار سخت بوده و ایشان با مراجعه به منابع بسیار توانسته‌اند این متن دشوار را چنین پاکیزه و با تعلیقات فایده‌مند عرضه کنند.
این روزها کتاب را ورق زدم و در باب بیست و دوم آن مطلب شاعرانه و زیبایی دیدم که اگرچه در منابع دیگر هم هست، لطفی دارد؛ به این دلیل که درست در آغاز خلقت، رنگ‌ولونی آخرالزمانی را تصویر می‌کند و نشان می‌دهد انسان از دیرباز بین ستم و نازل شدن بلا ارتباطی دیده و شناخته. در کتاب آمده که تا پیش از کشته‌شدن هابیل به دست قابیل روی زمین سپید بود، پس از آنکه پیکر هابیل کنار کوه‌های حدود سرندیب در خاک شد، خاک روسیاه گردید و بعضی از میوه‌ها مضر و ناخوش شدند. متن را بخوانیم:
«نخستین کسی که از دنیا بیرون رفت هابیل بود که قابیل بکشتش چنانکه حق تعالی در قرآن یاد کرده است و هم در آنجا در کوه‌های حدود سرندیب قابیل، هابیل را در زیر خاک کرد. و اندر کتاب دلایل القبله چنان خواندم که روایت کرده است ابن عباس رضی‌الله عنه که آن وقت زمین افسید بود تا آن وقت که قابیل، هابیل را بکشت، پس لونش بگردید و طعم بعضی از میوه‌ها ناخوش گشت و مضر…» (ص ۶۱۱)
عاطفه طیّه
گروه گزارش